4
Mẹ đứng trên cao, cười khinh bỉ: "Chỉ là con giun, nghĩ mình ghê gớm lắm sao?" Lúc đó tôi còn nhỏ, không hiểu hết, chỉ thấy bố mặt đỏ bừng, tức giận bỏ đi.
Cuộc sống thật khó khăn. Đúng mùa giáp hạt, bữa nào cũng chỉ có dưa muối. Gạo mọt, lẫn côn trùng và sạn, không thể nhặt sạch khi vo gạo, nấu chín phải dùng đũa gắp ra mới ăn được. Nhà dột nát, nhiều muỗi, có lần nửa đêm rắn bò vào giường, tôi sợ hãi kêu lên. Mẹ cũng sợ rắn, nhưng vừa lấy gậy vừa la hét: "Tao đ.â.m c.h.ế.t mày, mấy hôm nay chưa ăn thịt, gặp tao coi như mày xui." Cuối cùng mẹ không ăn rắn, đem đổi lấy dầu và thịt. Mẹ trồng trọt không khéo. Dưa chuột dài ba phân thì lá rụng hết, chết. Lạc đã ra quả, lại bị bệnh, cuối cùng tất cả quả đều lép. Ngô vừa đ.â.m chồi, cả cánh đồng bị lợn rừng phá. Chuyện nhỏ nhưng chồng chất khiến người ta chán nản. Mẹ chửi trời chửi đất, như một thùng thuốc nổ chỉ chực bùng nổ. Thời đó, mèo chó qua cửa nhà tôi đều ngậm miệng, cúi đuôi, đi rón rén. Sau khi mẹ xả giận, ngày hôm sau lại bắt đầu khắc phục. Nhổ cây dưa chuột, trồng ớt. Đào lạc lép, trồng khoai lang. Dựng cọc quanh ruộng ngô.
Nhà cũ nằm giữa hai làng, cách nhà bác một khoảng. Nửa đêm còn có đàn ông gõ cửa, lời lẽ thô tục: "Yến, ngủ một mình lạnh không, anh đến ngủ cùng nhé!" Ban đầu mẹ chỉ bịt tai tôi không lên tiếng, nhưng những người đó càng ngày càng quá quắt. Đến khi có người nói: "Mang cả Nhược Nam cùng ngủ..." mẹ giận. Bà xách thùng đầy phân và nước tiểu, mở cửa tạt lên đầu bọn họ. Rồi hét to: "Đồ chó đẻ, nửa đêm lượn lờ trước cửa nhà tao? Hôi thối thế, đi tìm lợn chó mà ngủ cùng!" Vài lần như thế, không ai dám đến nữa.
Mẹ từ chối nhiều lời cầu hôn. Làng bắt đầu bàn tán. "Không sinh con trai, còn đòi hỏi." "Cô ta muốn làm bà chủ giàu sang sao?" "Đã hơn ba mươi, không nhanh, sau này muốn lấy chồng cũng khó."
Khác với mẹ, bố nhanh chóng cưới vợ, là góa phụ Triệu đã sinh một con trai một con gái. Bà nội không quan tâm. "Thầy bói nói rồi, con dâu này mệnh có ba con trai! Hai đứa còn lại là con của nhà ta. Không cần sính lễ, chỉ vì thích Thịnh."
Bà nội luôn theo dõi cuộc sống của mẹ con tôi, thấy mẹ không suôn sẻ là chế giễu. "Trương Yến là đồ xui xẻo, làm gì cũng hỏng, trước đây may mà có Thịnh, giờ ly hôn rồi mới lộ rõ bản chất. Không có đàn ông nuôi, xem cô ta chịu đựng được bao lâu."
5
Dù mẹ không lười biếng, nhưng sản lượng từ ruộng chỉ đủ hai mẹ con ăn uống, không kiếm thêm được tiền. Tôi nợ học phí, bị thầy cô nhắc nhở nhiều lần. Quần áo ngắn cũn. Giày nhỏ chật, đi đau chân, ngón chân cái bị thủng một lỗ. Lớp sáu, trường chọn tôi biểu diễn ngày Quốc tế Thiếu nhi ở huyện. Nhưng tôi không có đôi giày nào ra hồn. Hôm đó tan học, tôi lo lắng. Gặp Hoa, con gái góa phụ Triệu. Khi đó, con trai dù là đứa ngốc cũng không để vuột mất, nên góa phụ Triệu lấy bố tôi, con trai để lại nhà chồng trước, chỉ mang theo Hoa. Hoa mang đôi giày trắng mới, nói là bố mua cho. Nhưng tôi mới là con ruột của ông.
Tôi tìm bố, mong ông mua giày mới cho tôi. Ông đồng ý. Nhưng tối đó, góa phụ Triệu đứng ở cửa nhà nói: "Có người ly hôn nói mạnh mồm không cần tiền trợ cấp. Giờ lại bảo con gái lén tìm chồng tôi đòi giày. Giày của cô cũng cũ, để chồng tôi mua cho cô đôi mới nhé?"
Mẹ giận dữ: "Đó là bố ruột nó. Mua cho con riêng được, sao không cho con mình?"
Hoa đứng bên mẹ, cao giọng với tôi: "Ông ấy không phải bố mày, là bố tao."
Tôi mắt đỏ hoe: "Mày nói dối, ông ấy là bố tao, tao mới là con ông ấy."
"Chúng tao sống cùng nhau, ông ấy là bố tao."
Như lưỡi d.a.o sắc bén, đập tan ước mơ của tôi. Lúc đó tôi mới hiểu, từ khi bố tái hôn, tôi đã mất ông. Sau khi đấu khẩu với góa phụ Triệu, mẹ cầm chổi quất tôi. Mẹ ném mạnh đôi giày của tôi xuống đất, nghẹn ngào hỏi: "Sao con lại tìm ông ấy xin đồ? Con cần gì sao không nói với mẹ? Con thích bố con thế, đi theo ông ấy mà sống!"
Có lẽ đứa trẻ trong gia đình ly hôn nào cũng trải qua thời khắc này. Người yêu bạn nhất, luôn sợ mất bạn nhất, nên mới nói trái lòng. Tôi khóc lắc đầu: "Không phải thế, mẹ. Con chỉ không muốn mẹ thêm gánh nặng, không muốn mẹ vất vả. Mẹ, con không đi biểu diễn nữa, mai con sẽ nói với thầy cô, con không đi."
Mẹ quay đi, vai run rẩy. Một lúc lâu sau, mẹ cúi xuống nhặt giày, lấy kim chỉ vá lại. Vừa vá vừa khóc. Tôi không hiểu mẹ khóc vì gì, nhưng cũng đau lòng, rơi nước mắt theo. Mẹ vá xong giày, lau nước mắt trên mặt tôi, cười nói: "Nhược Nam, mẹ không thể thế này mãi, mẹ phải để con có giày vừa chân, quần áo vừa người, có tiền mua sách vở và đề thi."
Tôi càng khóc lớn hơn. Mẹ, sách vở và đề thi thì không cần đâu.