Tối hôm đó hai người ngủ lại Trần gia.
Sáng sớm hôm sau, Trần Tinh Duệ liền tới mời hai người dùng bữa sáng. Sau khi ăn sáng xong, Trần Tinh Duệ liền trưng cầu ý kiến, nói muốn dẫn hai người đi bắt sâu, cua đồng chuẩn bị làm món Bách Trùng Yến đãi bọn họ.
Đây là món ăn đặc sắc nhất của thôn Đại Trần.
Phạm Hồng Vũ cười khoát tay:
- Tiểu Trần, trước công sau tư. Chúng ta đến xem trường học trong thôn trước đi, đem chuyện viện trợ định ra cho xong.
Lý Thu Vũ mới tới sơn thôn, cái gì cũng cảm thấy mới mẻ, mặc dù nghe đến Bách Trùng Yến liền sợ hãi, tuy nhiên cũng muốn tìm tòi một phen. Chỉ có điều, Phạm Hồng Vũ nói đúng nên cô bé tự nhiên là không phản đối.
Trần Tinh Duệ có chút do dự.
Chàng thanh niên này hôm nay vốn là an bài đi bắt sâu, bỗng nhiên giờ thay đổi hành trình, tổng chẳng thỏa đáng cho lắm. Nhưng bản lĩnh tùy cơ ứng biến, có một số người là bẩm sinh, nhưng có một số người lại cần phải rèn luyện.
Trần Tinh Duệ thuộc loại người sau.
- Đi thôi, chúng ta đến trường học.
Phạm Hồng Vũ vung tay lên.
Lý Thu Vũ hé miệng cười, gắt gao đuổi theo, nói với Trần Tinh Duệ đang sững sờ:
- Đi thôi, Trần Tinh Duệ, làm lãnh đạo đều là cái kiểu nói một không hai này.
Trần Tinh Duệ gãi đầu rồi cũng đi theo.
Trường tiểu học thôn Đại Trần nằm ở phía tây của tôn, nhìn thật ra chỉ là một khối đất trống. Phòng học cũng giống như nhà dân, chỉ là hai gian phòng làm bằng gỗ. Cửa phòng học không có, so với trên bức ảnh mà Trần Tinh Duệ chụp giống nhau như đúc.
Trần Tinh Duệ liền giới thiệu nói, trường học có hơn ba mươi học sinh, tạm thời chỉ có một giáo viên, là cha của cậu, và cũng là học sinh trung học duy nhất trong toàn bộ thôn Đại Trần trước đây. Ở trong cái thôn nhỏ này thì có thể được coi là “thư hương môn đệ”. Trần Tinh Duệ có thể trở thành người đầu tiên thi đậu đại học thủ đô cũng là có nguyên nhân.
Trường học tổng cộng có ba lớp. Lớp một lớp hai học chung một lớp; lớp ba lớp bốn học chung một lớp; lớp năm lớp sáu học chung một lớp.
Trần Tinh Duệ nói:
- Bởi vì học sinh quá ít, mà lực lượng giáo viên thì lại không có. Chỉ có thể áp dụng phương phương dạy học như vậy.
- Thế còn cấp hai?
Lý Thu Vũ hỏi.
- Cấp hai thì phải tới xã. Còn cấp ba thì nhất định phải đến huyện.
Lý Thu Vũ gật đầu:
- Vậy thì cực khổ lắm nhỉ.
Trần Tinh Duệ nói:
- Ừ, rất gian nan. Kỳ thật, những học sinh vùng núi gặp phải khó khăn đâu chỉ có vậy. Lực lượng giáo viên không có, trường học được xây dựng một cách lạc hậu cũng không phải là khó khăn chủ yếu nhất. Chủ yếu nhất là rất nhiều đứa nhỏ không được đi học. Tiểu học thì năm ngoái chỉ có hai mươi mốt học sinh. Toàn bộ tụi nhỏ trong thôn có hơn bốn mươi, rất nhiều cha mẹ không cho con mình đến trường. Mỗi học kỳ phải đóng hơn mười đồng, đối với bọn họ là cả một gánh nặng.
Phạm Hồng Vũ chen vào nói:
- Trừ cái đó ra, đứa nhỏ nào đi học thì trong nhà liền ít đi một lao động, đúng không?
- Đúng vậy, chính là như vậy.
Lý Thu Vũ không hiểu, kinh ngạc hỏi:
- Lao động? Đang tuổi nhi đồng thì có thể làm được chuyện gì?
Phạm Hồng Vũ cười nói:
- Thu Vũ, cô lớn lên từ thủ đô, đương nhiên là không hiểu về tình huống nông thôn rồi. Những đứa trẻ vùng núi, năm sáu tuổi đã có thể làm được rất nhiều chuyện rồi. Đốn củi, cho heo ăn, chăn bò chăn dê, đi theo người trong nhà cấy mạ…
Lý Thu Vũ liền mở to hai mắt nhìn, nói không ra lời.
Cô khi được năm sáu tuổi thì chỉ ở nhà trẻ chơi trò chơi, nũng nịu với ba mẹ mua kẹo ăn. Những người bạn bên cạnh cô cũng trải qua tuổi thơ như vậy. Không có ai nghĩ đến, những đứa trẻ vùng núi, khi được năm sáu tuổi đã phải lao động rồi.
- Phạm nhị ca nói đúng lắm. Phương diện này còn có vấn đề quan niệm, chính là rất nhiều thôn dân cảm thấy nếu chỉ học không thì khó mà có tiền đồ. Phạm vi hơn mười dặm mà chỉ có một trường tiểu học này. Tiểu học học xong thì phải đến xã học cấp hai, gánh nặng càng nặng hơn. Gia đình bình thường một năm thu vào thì không đủ để cung cấp cho một học sinh cấp hai. Kỳ thật nhà của em cũng không chu cấp nổi. Em có thể đến thủ đô là nhờ của Ủy ban Giáo dục huyện trợ cấp một phần phí sinh hoạt, còn lại một phần là do các hộ gia đình trong thôn góp lại. Đa số trong đó là do ba mẹ em mượn. Em tính sơ qua, đợi em học xong bốn năm, các khoản nợ ba mẹ em vay mượn, nếu để bọn họ trả chắc phải mất hai mươi năm. Chỉ vì để cho em học đại học, mấy đứa con của bác cả và chú em đều phải thôi học. Con gái của chú em học giỏi lắm, rất có hy vọng thi lên đại học.
Nói tới đây, thanh âm Trần Tinh Duệ thấp xuống, rất là khổ sở.
Từ ý nghĩa nào đó, trong nhà cậu ta có một sinh viên, cố nhiên là làm rạng rỡ tổ tông, nhưng cũng là chặt đứt con đường của những đứa trẻ khác.
Trong sơn thôn này, một nhà quyết không thể nuôi nổi một sinh viên.
Lý Thu Vũ vội vàng đi qua, nhẹ nhàng cầm lấy tay Trần Tinh Duệ, thấp giọng an ủi:
- Trần Tinh Duệ, cậu đừng buồn, đây không phải là lỗi của cậu mà.
Trần Tinh Duệ rất hoang mang hỏi:
- Nếu không phải lỗi của mình thì là lỗi của ai?
Không ai có thể trả lời câu hỏi này.
Ngay cả Phạm Hồng Vũ cũng không trả lời được. Có lẽ, hắn vốn có thể trả lời được, nhưng thân phận của hắn không cho phép hắn trả lời.
Trần Tinh Duệ tính cách khá lạc quan, chỉ hơi buồn một chút rồi lập tức trên mặt lộ ra vẻ tươi cười nói:
- Em có thể đến thủ đô học, thực tế vẫn có chỗ tốt. Hai năm qua, trường tiểu học trong thôn đã gia tăng hơn mười mấy học sinh rồi.
Lý Thu Vũ buông tay cậu ta ra, mỉm cười nói:
- Đúng vậy, cậu là tấm gương cho bọn nhỏ mà.
Con trai của thầy giáo Trần thi đậu đại học thủ đô, lập tức sẽ có tiền đồ, trở thành quan, đây tuyệt đối là một tấm gương cho một số cha mẹ thắt lưng buộc bụng cho con em mình đi học, hy vọng một ngày kia, con của mình cũng có thể giống như con của thầy giáo Trần. Cá chép nhảy Long Môn, đi ra núi lớn, trở thành người bề trên.
Ba người vừa đi vừa nói, đến cửa phòng học.
Nói là chia làm ba lớp, kỳ thật ba mươi mấy đứa nhỏ tất cả đều học chung trong một gian. Bởi vì chỉ có một thầy giáo.
Một tấm ván gỗ một mặt treo trên vách tường làm thành cái bảng. Bàn giáo viên và bàn học cũng đều là tự chế. Bàn học chỉ là gỗ thô thuần một sắc, nói trắng ra là bốn đầu chân khiêng một tấm ván gỗ. Ghế dựa là làm bằng trúc hoặc gỗ lộn xộn.
So với bàn giáo viên thì bàn học lại càng khó coi.
Ba mươi mấy học sinh có lớn có nhỏ. Lớn nhìn qua hẳn là mười bốn mười lăm tuổi, nhỏ thì nhìn qua khoảng bảy tám tuổi. Không có bất cứ một đứa nhỏ nào mặc được bộ áo mới, đều là áo cũ vá chằng vá chịt, vừa thấy cũng biết là của cha mẹ, anh chị mặc qua rồi sửa lại.
Thầy giáo Trần quần áo gọn gàng được một chút, mặc bộ quân trang màu lam nhạt, giặt nhiều nên bị bạc màu. Phỏng chừng khi nào có khách quý đến thì mới lấy ra mặt.
Trần Tinh Duệ và cha của cậu ta diện mạo rất giống nhau, đều rất gầy.
Lý Thu Vũ muốn nói rồi lại thôi.
Trần Tinh Duệ mỉm cười nói:
- Lý Thu Vũ, có gì thì cứ nói, đừng ngại.
Lý Thu Vũ ngẫm nghĩ một chút, thấp giọng hỏi:
- Trần Tinh Duệ, mình nghe nói rằng, có những vùng núi, cả nhà chỉ mặc chung một bộ quần áo, có chuyện đó hay không?
Cái đề tài này, là mọi người biết được sau khi biết được Trần Tinh Duệ đến từ khu Ích Đông. Trong một lần thảo luận, có một vị bạn học nói ra. Đương nhiên, ai cũng không giáp mặt Trần Tinh Duệ để chứng thực.
Nhìn thấy những đứa trẻ mặc quần áo như vậy, Lý Thu Vũ bỗng nhiên nghĩ tới, liền không kìm nổi hỏi. Sau khi hỏi thì lại hối hận, sợ làm tổn thương lòng tự tôn của Trần Tinh Duệ, trong lòng có chút không yên.
Trần Tinh Duệ thản nhiên gật đầu đáp:
- Ừ, đúng là có chuyện như vậy. Thôn Đại Trần của mình xem như là tốt rồi, còn có rất nhiều thôn xóm, giao thông càng không tiện lợi, so với chúng mình còn bần cùng hơn. Ở trong núi có một số trại, có người cả đời chỉ mặc được một bộ đồ mới. Đó là khi cưới vợ hoặc gả chồng. Lý Thu Vũ, bạn lớn lên ở thủ đô, bạn vĩnh viễn sẽ không nghĩ tới, ở những chỗ sâu trong núi, cuộc sống sinh hoạt là như thế nào.
Lý Thu Vũ khuôn mặt xinh đẹp hơi tái đi, vội vàng nói:
- Xin lỗi, Trần Tinh Duệ, mình không phải cố ý.
- Lý Thu Vũ, cậu hiểu lầm ý của mình rồi, mình không phải là đang trách cậu. Loại tình huống này không phải là do cậu tạo thành. Cậu và Phạm nhị ca hôm nay có thể đến thôn Đại Trần của mình đã là rất quý rồi. Thật sự, mình không có nói dối.
Trần Tinh Duệ cũng nhìn ra Lý Thu Vũ nội tâm bất an, liên tục an ủi cô.
Lý Thu Vũ lắc đầu, vẻ mặt khó coi.
Cô nếu không đến thôn Đại Trần, chỉ nhìn qua tấm ảnh chụp của Trần Tinh Duệ, cả đời này sẽ không có được cảm nhận thiết thực như vậy. Hiện tại xem ra, ảnh chụp của Trần Tinh Duệ vẫn là trải qua lựa chọn, tận khả năng đưa ra một tấm ảnh tốt nhất. Tình huống thật, so với những gì trong bức ảnh khác nhau nhiều lắm.
Phạm Hồng Vũ nhẹ nhàng vỗ vai Trần Tinh Duệ, nói:
- Tiểu Trần, không cần phải buồn. Tất cả khó khăn chỉ là tạm thời, cậu phải tin tưởng điểm này. Chỉ cần mọi người cùng nhau cố gắng, khó khăn nhất định sẽ có thể vượt qua, và ngày mai sẽ tốt hơn.
Trưởng phòng Phạm nói lời này, nghe sao giống văn chương kiểu cách. Tuy nhiên, Trưởng phòng Phạm lại nói vô cùng thành khẩn.
Chỉ cần ước mơ không tắt thì chắc chắn sẽ có hy vọng.
Cải cách mở ra đã được mấy năm, cũng đã bắt đầu thay đổi tình trạng kinh tế của quốc gia trên diện rộng, thay đổi được tình trạng cuộc sống của đại đa số quần chúng.
Trần Tinh Duệ liên tục gật đầu.
Ông chủ Phạm đã tự mình đến thôn Đại Trần, lời của hắn nói, Trần Tinh Duệ làm sao mà không tin.
- Ôn chủ phạm, Tiểu Lý, mọi người tới rồi à?
Đang dạy học cho tụi nhỏ, thầy giáo Trần nhìn thấy bọn họ, vội vàng chỉ bảo bọn nhỏ tự học rồi bước nhanh ra. Bọn họ vô cùng tự giác, mặc dù đối với hai vị ngoài cửa rất hiếu kỳ nhưng thầy đã nói như vậy thì phần lớn đều ngoan ngoãn tự học, ngẫu nhiên ngẩng đầu liếc ra ngoài cửa sổ một cái.
- Xin chào, thầy Trần!
Phạm Hồng Vũ và Lý Thu Vũ lập tức chào hỏi.
- A, Tinh Duệ, không phải nói hôm nay mời khách đi bắt sâu sao? Như thế nào…
Thầy giáo Trần cảm thấy rất kinh ngạc.
- Là như vầy, Phạm nhị ca và Lý Thu Vũ nhất định phải tới xem trường học trước, trước công sau tư.
- A, là như vậy à. Haha, ông chủ Phạm, Tiểu Lý, mau vào trong ngồi.
Thầy giáo Trần liên tục gật đầu, mời hai người đến phòng gỗ nhỏ bên cạnh ngồi nghỉ. Phỏng chừng nơi này là phòng làm việc kiêm chỗ ở tạm thời.