Nói về mấy thầy trò đi đặng bốn chục dặm đường, thì trời đã tối.
Tam Tạng nói: "Trời tối rồi, biết ghé vào đâu mà tá túc?
Bát Giới vinh mặt nói rằng:
- Sẳn nhà tốt không ở, sẳn cơm ngon chẳng ăn, một hai đòi đi cho đặng, bây giờ trời tối mà không có chỗ ngủ, lại thêm đói nữa, nên trời mưa lớn thì mới tính làm sao?
Tam Tạng mắmg rằng:
- Nghiệt súc mắng ta phải chăng? Lời xưa có nói: Tuy trường an cảnh tốt, không phải là chốn nhà ta. Lẽ nào ở già đời tại nhà chúng? Như vậy thì là du thực chớ không phải thỉnh kinh về Ðông Ðộ, ta sẽ tâu với Thiên Tử, giao ngự trù cho ngươi ăn nứt ruột cho rãnh, sẽ thành báo quỷ cô hồn.
Bát Giới nghe nói cúi đầu cười ha hả!
Tôn Hành Giả ngó thấy xa xa một cái nhà tại bên đường, liền hối thầy đến đó mà nghĩ.
Khi đến nhà ấy coi lại thì miễu hư, thấy trên biểng có đề bốn chữ rằng:
- Hoa Quang Hành Viện.
Tam Tạng xuống ngựa nói rằng:
- Hoa Quang Bồ Tát là đệ tử Hỏa Diệm Ngủ Quang Phật, bởi trừ Ðộc Hỏa quỷ vướng mới giáng chức làm Ngủ Tiên linh quang, nay cũng nên vào miếu ngài mà tá túc.
Bốn thầy trò bước vào, kiếm không thấy đạo sĩ giữ miễu.
Bởi miễu hoang nên không có ông từ.
Coi lại thềm xiêu vách ngã, phía sau cây cỏ rậm rì!
Thầy trò sợ có yêu quái liền tháo trở ra.
Rủi bị trời mưa nên trở vào mà đụt. Sợ yêu tà có biết, không dám dỉ hơi cùng nhau kẻ đứng người ngồi, trọn đêm không nhắm mắt.
Nói về phủ Ðông Ðài, huyện Ðịa linh, có một đảng ăn cướp, chúng nó bàn luận với nhau rằng:
- Tính coi nhà nào khá mà đi đánh.
Lâu la nói:
- Tôi nhắm Khấu Viên Ngoại giàu lắm, chi bắng trời đêm nay trời mưa, nhà nào cũng ngủ, quân lýnh không tuần, áp tới làm hổn thì no lắm, vì trời mưa lớn, chi bằng thừa đêm nay trời mưa lớn, có la làng xóm cũng không nghe.
Ðứa lâu la khác thưa rằng:
- Không nên đâu! Hết chi nhà giàu bất nhơn, mà đánh nà lương thiện, ăn không đặng của mà mắc họa to!
Chánh đảng nói:
- Ðã ăn cướp là chết chưa chôn, sợ mắc hạo sao đặng. Nếu lựa nhà mà đánh thì chết đói còn gì? Lấy chi mà nuôi chúng bây cho đủ.
Nói rồi truyền kéo tới, động cửa Khấu Viên Ngoại rồi ao vô!
Khấu Viên Ngoại trốn lại cửa sau, vợ Viên Ngoại chạy chun xuống dưới sân.
Còn Khấu Lương, Khấu Ðồng và các gia đình đều chạy trốn tứ tán.
Khi ấy lũ ăn cướp bưng đèn vào, đào soái hết thảy, ăn hành nổi no nê mới chịu buồm!
Khấu Viên Ngoại tiếc của quá và chạy theo nói lớn rằng:
- Các cha ôi! Các cha lấy nữ trang vàng bạc chẳng nói làm chi, xin cho gói quần áo lại,. Vợ chồng tôi dưỡng già.
Nói về dứt lời, ăn cướp chạy lại đá một cái, mà nó đá nhằm chổ nhược!
Khấu Viên Ngoại ngã xuống nằm ngay!.
Lũ ăn cướp thấy tài gia ngã xuống, cũng nó dầm mưa nhắm hướng Tây mà đổ.
Ðoạn gia tướng thấy ăn cướp chạy xa, mới ra ngoài đỡ chủ dậy, coi lại đã chết rồi! Liền ré lên, và khóc và nói rằng:
- Trời ôi! Ăn cướp đánh chủ tôi chết rồi!
Ai nấy chạy ra khóc ngất.
Còn bà Viên Ngoại nghĩ thầm rằng:
- Bởi Tam Tạng không chịu ở lại nửa tháng cho mình trai tăng, muốn đi vội nên phải đưa cách trọng thể, lũ ăn cướp thấy vậy, biết mình nhiều của mới có chuyện nầy! Chi bằng nói xáng xả mà hại bốn thầy trò cho bỏ ghét.
Nghĩ rồi lại đỡ Khấu Lương dậy mà nói rằng:
- Con ôi, đừng khóc than làm chi! Tại cha con hay trai tăng nên viên mãn gặp sải tống mạng?
Khấu Lương nói rằng:
- Vì cớ nào cha mẹ gọi rằng gặp sải tống mạng?
Bà Viên Ngoại nói:
- Ăn cướp kéo vào đông lắm, mẹ sợ núp dưới sân. Thấy người bưng đèn là Tam Tạng, người cầm dao là Bát Giới, Sa Tăng gánh tài vật, Tôn Hành Giả trở lại đánh cha mi chết. Ấy là mẹ thấy rõ ràng.
Khấu Lương, Khấu Ðồng ngỡ thiệt, nổi giận nói rằng:
- Mẹ thấy quả như vậy thì phải lắm.Bởi bốn sải ấy ở trong nhà mình đã nữa trăng nên thuộc đường vô ngỏ ra, thấy nhiều của thì động lòng tham, thừa dịp mưa đêm mà ăn cướp, đã lấy của lại giết cha tôi, thiệt người độc quá! Ðể sáng chúng tôi sẽ vào đơn đi cáo chỉ danh bốn sải ấy cho quan chủ tập nã mà trị tội ăn cướp ác nhơn.
Khấu Ðồng nói:
- Anh đặt cáo trạng ra thể nào? Xin nói sơ lược nghe thử?
Khấu Lương nói:
- Cũng cứ nghe theo lời mẹ mà khai rằng:
- Tam Tạng bưng đèn, Bát Giới cầm mác, Sa Tăng gánh tang vật, Hành Giả giết tài gia.
Rạng đông bà Viên ngoại và gia tướng lo mau quan tài ẩn liệm Khấu Viên Ngoại, còn anh em Khấu Lương vào phủ quì đơn.
Quan Thứ sử phủ Ðổng đài tánh ở thanh liêm, việc làm công chánh, mới ra khách, thấy anh em quì dựng cáo và khóc và bẩm rằng:
- Chúng tôi cáo về sự cường đạo sát nhơn, xin quan lớn thẩm xét tập nã!
Quan Thứ Sử xem trạng liền hỏi Khẩu cung.
Anh em Khấu Lương cũng y như cáo trạng, vì trong cáo trạng nói rõ mọi điều.
Quan Thứ Sử sai lính khoái thủ lớp đi ngựa, lớp đi bộ, và điểm thêm dân tráng, hiệp cộng một trăm năm chục người, cầm khí giái và dây roi theo ngỏ Tây môn tập nã.
Nói về bốn thầy trò ở trong Miễu Hoa Quang tới sáng ra đi cũng bình an, đặng hai chục dặm đường, gặp lũ ăn cướp chia của tang tại kẹt núi.
Khi ấy lâu la đương chia của tang, ngó thấy bốn thầy trò đi gần tới, thì bàn luận với nhau rằng:
- Lũ thầy chùa nầy là Khấu Hồng đưa đón hôm qua!
Lâu la rộ lên rằng:
- Phải phải.
Chánh đảng cười rằng:
- Hay lắm, hay lắm! Chúng ta làm nghề nầy không kể trời đất. Còn sá gì thầy chùa, lũ sải nầy ở nhà Khấu Hồng đã lâu, rất đổi giàng gía mà đưa bề ngoài còn trọng thể, lẽ nào không đưa bạc vàng phí lộ hay sao? Chi bằng mình đón nó mà giựt lại, và lấy đồ hành lý, bắt con ngựa cũng đáng tiền, sẽ thêm với nhau mới đủ.
Ba chục lâu la vâng lời, đồng lấy khí giái ra đón đường, hét lớn rằng:
- Hòa Thượng đi đâu, mau nạp tiền mãi lộ? Bằng không thì chẳng còn đầu.
Tam Tạng hãi kinh ngồi run trên ngựa!
Tôn Hành Giả cười rằng:
- Sư phụ đừng sợ, để Lão Tôn hỏi cho rành.
Nói rồi lại tới chắp tay hỏi rằng:
- Các ông làm gì vậy.
Lâu la nạt rằng:
- Ngươi không có mắt, chẳng biết đại vương ta hay sao, nạp tiền mãi lộ thì chúng ta cho đi, bằng không thì chẳng tồn tánh mạng.
Tôn Hành Giả nghe nói cười rằng:
- Nói vậy thì chúng bây ăn cướp cạn!
Lâu la đồng hét rằng:
- Hòa Thượng nầy vô lễ lắm, đập chết nó đi!
Tôn Hành Giả làm bộ sợ nói rằng:
- Ðại vương ôi, tôi là sải nhà quê, ăn nói chưa sạch sẽ, xin tha tánh mạng cám ơn. Nếu Ðại vương muốn thâu tiền mãi lộ, thì cứ tôi đây, bởi tôi giữ bạc tiền hết thảy, chớ ba thầy kia lưng túc, không có vật chi. Người cỡi ngựa là thầy tôi, biết niệm phật và tụng kinh, chớ không có tiền bạc; còn người mặt đen là kẻ chăn ngựa cũng không có chi, còn người mỏ dài là kẻ đi gánh đồ mướn cho tôi, không có bạc vàng mà hỏi. Vậy thì mở vòng binh cho ba người ấy đi qua, tôi tình nguyện đưa hết tài vật.
Khi ấy lũ cướp khen rằng:
- Hòa Thượng nầy ăn nói thiệt thà, vậy thì ba người ấy để đồ xuống mà đi!
Tôn Hành Giả nháy Sa Tăng, Bát Giới để gánh đồ lại, rồi đi theo Tam Tạng.
Tôn Hành Giả làm bộ mở gói đồ liền hốt cát vãi lên, làm phép định thân.
Lũ ăn cướp đứng trơ trơ, cựa quậy không đặng.
Tôn Hành Giả kêu lớn rằng:
- Sư phụ trở lại đây cho mau!
Tam Tạng quay ngựa lại, hỏi chuyện chi?
Tôn Hành Giả cười rằng:
- Ðố ai xô lũ ăn cướp cho ngã.
Bát Giới làm phách lại xô, thằng nào cũng cứng ngắt hết thảy! Liền hỏi rằng:
- Cường đạo! Sao chúng bây chết cứng cả bầy?
Hỏi hồi không nghe nói lại!
Khi ấy Tôn Hành Giả thấy Bát Giới không hiểu, liền cắt nghĩa rằng:
- Ta làm phép định thân chúng nó.
Bát Giới:
- Nếu anh không nói thì tôi tưởng chúng nó mang bịnh sĩ cả bầy!
Tôn Hành Giả nói:
- Vậy rhì thầy ngồi xuống đó, để Lão Tôn xử cái vụ nầy. Lời tục nói: Thà bắt lầm chẳng thà thả bậy, nên tôi phải tra vấn chúng nó một hồi.
Nói rồi nhổ lông hóa ra hơn ba chục sợi dây, bảo Sa Tăng, Bát Giới trói lâu la vào chánh đãng.
Khi Sa Tăng, Bát Giới trói mèo lũ ăn cướp rồi.
Tôn Hành Giả niệm chú giải phép định thân, chúng nó mới tỉnh hồn lại.
Tôn Hành Giả mời thầy ngồi giữa, ba anh em cầm binh trượng đứng hai bên.
Tôn Hành Giả hỏi rằng:
- Ðặng bây mấy đứa? Làm nghề nầy đã đặng bao lâu? Ðánh đặng mấy đám rồi? Sát nhơn mấy mạng? Bây giờ là sơ phàm hay là tích tặc? Phải cứ thiệt khai ngay. Nếu nói dối thì nát sọ.
Chánh đãng nói:
- Chúng tôi thuở nay làm ăn không biết nghề nghiệp nầy, bởi chúng tôi xài phí lớn lắm, bán hết ruộng đất của ông bà, túng tiền chịu cực không đặng phải nhập đãng đón chúng mà giựt đồ, nghe tin rõ Khấu Viên Ngoại là nhà giàu, nên thừa đêm trời mưa, vào làm oai lấy của. Nay lại gặp lão gia, biết là sải có tiền bạc, nhứt là thấy gáng đồ nặng nề, tưởng có tài vật, nên tíng kiếm thêm chút đỉnh mà chia cho đủ phần. Không dè lão gia thần thông, xin lấy lòng từ bi dung chúng tôi toàn nạng, chúng tôi tình nguyện dâng hết của tang.
Tam Tạng nghe nói kinh hãi, đứng dậy than rằng:
- Ngộ Không ôi! Khấu Viên Ngoại nhơn đức hiền lành, sao lại mắc họa lớn?
Tôn Hành Giả cười rằng:
- Tại dùng lể vật trọng mà đưa chúng ta, nên lũ ăn cướp thấy nhiều mới sang sự ấy. Thôi may mình gặp mà thâu lại, thiệt số không mất đồ.
Tam Tạng nói:
- Chúng ta cám ơn Viên Ngoại hậu đãi không biết lấy chi mà đền đáp. Vậy thì đem của nầy về trả lại đền ơn, và tha lũ Lâu la làm phươc.
Tôn Hành Giả y lời. Truyền Sa Tăng, Bát Giới lấy quần áo gát lên lưng ngựa.
Còn vàng ngọc bạc tiền và nữ trang giao cho Bát Giới gánh.
Còn Sa Tăng gánh đồ hành lý của mình.
Ý muốn đập chết lũ ăn cướp, sợ thầy nói mình sát sanh, nên dùn mình thâu lông lại. Lũ ăn cướp khỏi trói, dậy chạy bon bon, còn mấy thầy trò trở lại.
Mấy thầy trở lại, không đặng hai dặm đường, thấy xa xa có người cấm khí giới kéo tới!
Tam Tạng kinh hãi hỏi rằng:
- Ðồ đệ binh đao trước mặt, chẳng biết điềm dữ hay lành?
Bát Giới:
- Không xong, không xong, mắc họa, ấy là lũ ăn cướp mình thả đi nên nó đón báo cứu đó!
Sa Tăng nói:
- Không phải ăn cướp, đại ca coi lại cho rõ.
Tôn Hành Giả nói nhỏ với Sa Tăng rằng:
- Sư phụ chưa hết tai nạn, chắc mắc họa rồi, ấy là quan binh bộ đạo.
Nói chưa dứt tiếng quân lính chạy tới phủ vây bốn thầy trò mà nói lớn rằng:
- Hòa Thượng tử tế lắm, đi ăn cướp của người ta, còn mặc sắc phục ấy mà! Không biết mắc cỡ.
Nói rồi kéo Tam Tạng xuống ngựa trói mèo lại.
Rồi bắt Tôn Hành Giả và Sa Tăng, Bát Giới cũng trói hết thảy xỏ đòn vào mà khiêng.
Kẻ thì gánh đồ tang vật, kẻ thì dắt ngựa điệu về thương hại Tam Tạng và run và khóc, Bát Giới cứ nhăn mặt cắn nhằn.
Sa Tăng cũng buồn hiu dứt bần.
Tôn Hành Giả cứ cười hoài.
Giây phút quân dân khiêng bốn thầy trò, và tang vật đến cửa phủ.
Quân vào báo rằng:
- Bẩm lão gia! Chúng tôi theo vây bắt đặng cường đạo bốn tên, và thâu tài vật về đó.
Quan Thứ Sử thưởng quân và dân tráng xong rồi, truyền Khấu Lương, Khấu Ðồng nhận của đem về.
Rồi bảo quân dẫn bốn tên cười đạo vào mà hỏi rằng:
- Ngươi xưng là Hòa Thượng ở Ðông Ðộ đi thỉnh kinh, té ra lũ ăn cướp.
Tam Tạng bẩm rằng:
- Xin đại nhơn cho bẩm rõ căn do. Bần tăng chẳng phải là ăn cướp, có điệp thông quan làm bằng chứng. Bởi Khấu Viên Ngoại đãi chúng tôi hết nữa tháng rất hậu tình nên tôi gặp ăn cướp lấy của người, mới lấy lại đem trả cho Viên Ngoại, có ý đền ơn không dè bị quân lýnh bắt lại vu oan là ăn cướp; xin đại nhơn xét lẽ kẻo oan.
Quan Thứ Sử nói:
- Chúng bây bị bắt, nên kiếm cớ chửa mình, nêu gặp ăn cướp sao không bắt chúng nó mà nạo cho quan? Té ra ăn cướp đâu không thấy, có bốn người cầm của tang mà chối sao cho đặng! Vã lại cáo trạng của Khấu Lương cáo đây thì là chỉ tên bốn người không phải nói trổng, hãy coi cho rành.
Nói rồi đưa cáo trạng cho Tam Tạng coi, Tam Tạng ngó thấy tọa danh thất kinh hồn vía, ngó Hành Giả mà hỏi rằng:
- Người ta khai xả cho mình, sao không kêu nài để mà chịu làm oan, ức lắm!
Tôn Hành Giả nói:
- Tang tích sờ sờ, kêu nài làm cho vô ích.
Quan Thứ Sử nói:
- Phải lắm! Quả tang, chánh án, mà còn chối cãi nổi gì? Quân, đem nỏ ra đây, đóng nỏ nó rồi sẽ tra khảo.
Tôn Hành Giả nghĩ rằng:
- Tuy là thầy ta mắc nạn mặc lòng, song chẳng nên để hành hạ khổ sở.
Xảy thấy lính đem nỏ ra, Tôn Hành Giả nói hớt rằng:
- Quan lớn đừng đóng nò hòa thượng ấy. Hồi hôm ăn cướp đánh nhà Khấu Viên Ngoại là tôi hết thảy: Tôi bưng đèn, tôi cầm mác, tôi lấy của, tôi giết người, đầu đảng là tôi, đánh khảo bao nhiêu cũng chịu hết, chớ ba người kia vô can, vô cớ, đừng đánh ức đánh oan. Cầm một mình tôi cũng đủ.
Quan Thứ Sử nghe nói, bảo đóng nỏ người đó trước.
Quân lính vâng lịnh tròng nỏ vào đầu Hành Giả, rán sức kẹp lại một cái bốp, coi lại đã đứt dây, cột dây kẹp nữa, đứt nữa, ba bốn bận như vậy, mà đầu không thấy lằn dấu chi hết.
Xảy nghe quân báo rằng:
- Bẩm lão gia có Trần Thiếu Bảo ở kinh đô mới đến, xin lão gia tiếp nghinh.
Quan Thứ Sử truỵền quân giam lại, giữ gìn cho nghiêm, đợi nghinh tiếp Thượng ti, rồi sẽ tra khảo.
Quân lính vâng lịnh. Ðem bốn thầy trò giam vào khám, Sa Tăng, Bát Giới gánh hành lý theo.
Tam Tạng nói:
- Ðồ đệ ôi, chịu sao cho nổi?
Tôn Hành Giả cười rằng:
- Xin thầy hãy vào đây. Trong nầy không chó sủa ngầy ngà, mặc sức chơi giỡn.
Thương hại quân lính đè bốn thầy trò xuống gường cột tay chưn mà đánh!
Tam Tạng chịu không nổi hỏi:
- Ngộ Không tính làm sao? Chúng nó cứ lấy roi đánh xối!
Tôn Hành Giả nói:
- Họ đánh cho té tiền đó? Lời tục nói: Chuyện khổ phải nhờ tiền. Bây giờ phải chịu tiền mới đặng.
Tam Tạng nói:
Tiền mình ở đâu có?
Tôn Hành Giả nói:
- Nếu không tiền, thế y phục cũng vậy, đưa áo cà sa cho rồi.
Tam Tạng chịu đòn không nổi túng phải nói rằng:
- Ngộ Không ôi! Tự ý người muốn tính làm sao thì tính.
Tôn Hành Giả nói rằng:
- Các cậu đừng đánh khảo làm chi, trong hai gói của tôi, có áo cà sa giá đáng ngàn vàng, tôi xin dưng cho các cậu. Hãy mở ra mà lấy cho rồi.
Quân lính nghe nói, liền mở hai gói ra thấy có mấy cái áo vải, chẳng đáng bao nhiêu tiền, ngó thấy có một cái gói giấy dầu, mở ra nhiều lớp mới tới áo cà sa, hào quang sáng giới!
Mấy người áp lại dành coi, trầm trồ khen ngợi.
Khi ấy chúa ngục nghe rầy rà bước vào nạt lớn rằng:
- Các ngươi làm giống gì đây?
Quan lýnh quì bẩm rằng:
- Bẩm ông, bốn sải ăn cướp bị tra hồi nãy, chúng tôi mới đánh nó ít roi, nó chịu cho chúng tôi cái áo nầy, nếu xé manh mà chia cho nhau thì lấy làm uổng! Không phép một người lấy trọn, mất lẽ công bình! May có ông đến đây xin xử lẽ nào cho rõ?
Chúa ngục coi rõ là cái áo cà sa.
Lại mở túi lấy điệp thông quan mà xem, thấy có ấn vua các nước.
Chúa ngục nói rằng:
- May là ta thấy sớm, nên không thì các ngươi đã khuấy rối rồi! Hòa Thượng nầy không phải là cường đạo, đừng có động áo nầy mà khốn giờ? Ðợi ngày mai quan lớn xét lại, mới rõ đầu đuôi.
Quân lính nghe nói, liền gói áo lại như xưa, giao cho chúa ngục cất.
Tới canh một, quân canh đi tuần, tới canh tư chúng nó mới ngủ hết.
Tôn Hành Giả nghĩ thầm rằng:
- Thầy phải mắc nạn, bị cầm ngục một đêm, bởi cớ ấy nên Lão Tôn chẳng nói, và không làm phép. Nay đã quá canh tư, gần hết tai nạn, ta phải sửa soạn, sáng ra cho khỏi đề lao.
Nói rồi biến hóa mình nhỏ, chun ra khỏi gường, liền biến ra cào cào nhỏ, chun theo kẹt ngói mà bay ra, ngó thấy sao tỏ trắng rạng, liền nhắm chừng nhà Khấu Viên Ngoại, ngó thấy nhà phía Tây, đèn đuối sáng lòa, bay đến mà xem, là nhà nấu đậu hủ, có một ông già chụm lửa, bà già kia xách nước.
Ông già ấy nói:
- Bà ôi! Khấu đại quan có hào tử và hào tài, ngặt hào thọ nguơn không mấy lớn! Tôi với Khấu đại quan thuở nhỏ đi học một trường, tôi lớn hơn năm tuổi. Ông già Khấu đại quan là Khấu Minh, khi trước ruộng đất không tới một ngàn mẫu, cho chúng mướn ruộng thâu không đặng lúa. Ðến Khấu đại quan hai mươi tuổi, thì Khấu Minh đã thác. Khấu đại quan coi việc nhà cửa, vừa gặp vận đỏ rồi cưới con gái ông Trương Vượng gọi là nàng Xuyên Châm, từ ấy sắp sau, làm ruộng trúng mùa, cho vay sanh lợi, buôn may bán đắt, vốn một lời đôi, nên nay giàu có mười muôn sự nghiệp rân rát.Từ Khấu dại quan bốn mươi tuổi, thỉnh lòng niệm Phật, nguyện trai vạn tăng; hai người con trai đều đổ tú tài cả thảy; nay sáu mươi tuổi, lúc nầy hưởng phước về già, nào hay đêm hôm qua bị ăn cướp đá mà chết! Nghĩ lại làm lành mà chết không lành, thiệt là tội nghiệp quá!
Khi Tôn Hành Giả nghe rõ mọi điều, thì đã đầu canh năm, liền chạy vào nhà Khấu Viên Ngoại, thấy quan tài quàng chính giữa, đèn chong hương đốt trên đầu săn. Bà Viên Ngoại ngồi bên mà khóc! Hai đứa con, hai nàng dâu vợ thì bưng cơm mà cúng, chồng thì quỳ lạy khóc than.
Tôn Hành Giả đậu trên đầu săn, tằng hắng một tiếng.
Hai nàng dâu kinh hãi và bò và lết ra ngoài.
Hai anh em Khấu Lương mọp dài không dám ngó; đồng nói rằng:
- Xin cha đừng ngầy đừng quở, thứ tội cho các con!
Bà Viên Ngoại làm gan, vỗ săn nói lớn rằng:
- Ông sống lại hay sao mà tằng hăng đó?
Tôn Hành Giả nói:
- Ta chẳng hề sống lại.
Hai người con nghe nói hoảng hồn.
Bà Viên Ngoại làm gan hỏi rằng:
- Ông không sống lại, sao mà nói đặng như thường?
Tôn Hành Giả nói:
- Diêm vương sai quỷ xứ dẫn hồn ta về mà nói chuyện cho Xuyên Châm rõ, sao ngươi độc miệng, nói vu oan giá họa cho người lành?
Bà Viên Ngoại nghe kêu tên tộc, hãi kinh quỳ lạy nói rằng:
- Ông ôi! Tôi tuổi tác chừng nầy, ông còn kêu xách khóe, tôi nào nói vu oan giá họa cho ai!
Tôn Hành Giả nạt rằng:
- Vậy chớ ai bày đặt rằng: Tam Tạng cầm đèn, Bát Giới phá nhà, Sa Tăng lấy đồ, Hành Giả giết tài chủ. Bởi người nói vu oan như vậy, làm cho bốn vị lão sư phụ bị giam cầm đánh khảo nhiều phen! Rỏ ràng bốn vị sư phụ gặp ăn cướp dọc đường, đánh đuổi nó mà thâu của đem trả, lòng tốt biết chừng nào! Ngươi bày đặt cho con kiện thưa đến đổi thầy trò bị hành phạt. Thành Hoàng Thổ Ðịa báo đến Diêm Vương, nên Diêm Vương sai quỷ sứ dẫn hồn ta về, bảo vợ con phải xin cho bốn sải; nếu không thì ta phải ở lại một tháng phá nhà cửa tan hoang, giết hết nội nhà không chừa một con gà con chó.
Khi ấy Khấu Lương, Khấu Ðồng quỳ lạy vái rằng:
- Xin cha về quê cho tiêu diêu khoái lạc, đừng làm hại vợ con! Ðể sáng mai chúng con tới phủ dưng giải trạng, xin quan tha bốn sải đi thỉnh kinh, thì kẻ con người mất đều an cả.
Tôn Hành Giả nói:
- Thôi, đốt giấy cho ta đi?
Vợ con mừng rỡ đốt giấy.
Tôn Hành Giả bay về thì trời đã hừng đông, thấy Quan Thứ Sử mới dậy rữa mắt.
Tôn Hành Giả thấy trên gường thờ có treo một bức tượng: Vẽ ông quan cỡi ngựa, có quân lính xách ghế và che tàn, song chẳng biết hình ai đó.
Tôn Hành Giả thấy Quan Thứ Sử đứng khom lưng rửa mặt.
Tôn Hành Giả bay lên gường thờ, tằng hắng một tiếng!
Quan Thứ Sử ngó lại không thấy ai, thất kinh vào phòng mặc áo lớn, ra thắp hương quỳ lạy vái rằng:
- Bá Khảo Khương Công Càng Nhứt, xin chứng chiếu cho hiếu điệt là Khương Khôn Tam, cháu nhờ ơn phù hộ thi đổ thủ khoa nay đặng làm Thứ Sử, nên ngày đêm hương khói thờ phượng đền ơn. Chẳng hay vì cớ nào bữa nay lại ứng thinh tằng hắng! Xin đừng làm lộng mà nhát người nhà!
Tôn Hành Giả cười thầm rằng:
- Như vậy hình ông quan nầy là bác của Thứ Sử.
Liền rán cổ kêu lớn rằng:
- Khôn Tam hiền điệt, cháu trước nhờ âm đức mà đặng làm quan, sau lại thanh liêm chánh trực. Sao hôm qua làm việc lôi thôi, bắt thánh tăng gọi là cường đạo? Không biết xét lẽ phải quấy, truyền giam tại ngục hình, khiến cho sải thánh chịu hàm oan, cảm động tới Thành Hoàng Thổ Ðịa phí báo với Diêm Vương. Diêm Vương truyền quỷ sứ dẫn hồn bác về mà nói chuyện cho cháu rõ: Bảo cháu phải tha bốn vị thánh tăng lập tức, bằng không bắt hồn cháu xuống Âm phủ mà hầu tra.Thứ Sử nghe nói thất sắc vái rằng: Xin đại gia đi về, để tiêu điệt ra khách sẽ tha bốn thánh tăng lập tức.
Tôn Hành Giả nói:
- Thôi, cháu đốt giấy, đặng bác về tâu lại với Diêm Vương.
Khương Thứ Sử vâng lời đốt bạc vàng kạy tạ xong rồi, Tôn Hành Giả bay ra ngoài, thấy trời đã rực sáng.
Khi ấy Tôn Hành Giả bay tới cửa huyện Ðịa Linh, thì thấy quan huyện và các quan lại đã ra khách, đặng nghị luận vụ ăn cướp sát nhơn tại huyện mình.
Khi ấy Tôn Hành Giả nghĩ rằng:
- Trời đã sáng rồi, nếu để hình bồ cào mà nói giọng eo éo, thì chúng nó ngó thấy lậu sự khó lòng, chỉ bằng làm việc quỷ thần mới xong việc.
Nghĩ rồi liền hóa ra một ông thần mặt mày dữ tợn cao lớn dị thường; ở nữa lừng thòng một cái chơn đã chật sân, hét lớn như sấm rằng:
- Các quan nghe cho rõ? Ta là Lãnh đảng du thần, vưng chỉ thượng đế, xuống truyền lại cho các ngươi hay, tại quan phủ của các ngươi bắt bốn vị thánh tăng, nên náo động tới cõi trên, mới sai ta xuống bảo tha lập tức, nếu nghịch thánh chỉ, thì ta đập chết hết huyện nầy.
Các quan kinh hãi quỳ lạy thưa rằng:
- Xin Tôn thần lui về, chúng tôi không dám nghịch thánh chỉ, tức thời vào phủ bẩm lại, cho rõ sự hàm oan của bốn sải, lập tức phải tha. Xin Tôn thần miễn chấp.
Khi ấy Tôn Hành Giả biến ra bồ cào nhỏ bay về ngục, chun theo kẹt ngói mà vào, cũng nằm y chổ cũ.
Còn Khương Thứ Sử ra khách, anh em Khấu Lương vào dưng giải trạng.
Khương Thứ Sử xem qua nổi giận quở rằng:
- Hôm qua các ngươi dưng cáo trạng, bổn phủ đã sai bắt ăn cướp, các ngươi lãnh tang vật về rồi, sao nay lại dưng giải trạng, phải là đáng tội hay chăng?
Khấu Lương, Khấu Ðồng túng phải quì bẩm thiệt sự cha hiện hồn về nói vân vân, rồi bẩm rằng:
- Bởi cớ ấy nên chúng tôi rõ bốn vị thánh tăng mắc hàm oan, nên vào dưng giải trạng, xin quan lớn mở lượng biển, dung tội cho chúng tôi, tha bốn vị thánh tăng kẻo tội nghiệp.
Khương Thứ Sử nghe nói nghĩ thầm rằng:
- Cha chúng nó chết còn quang, hiện hồn về là phải, chớ Tiên bá phủ ta mất đã sáu năm, sao cũng hiện hồn về mách bảo! Thiệt chuyện nầy có bàn. Song xét lại: Nếu Hòa Thượng ấy ăn cướp thì trốn đi, hoặc chạy ra khỏi thành mới phải. Lẽ nào lại gánh tang vật mà đi trở lại thành, chắc là oan lắm.
Mãng còn nghĩ ngợi, xảy thấy các quan tại huyện Ðịa Linh chạy đến bẩm rằng:
- Lão đại nhơn ôi! Không xong rồi! Thượng Ðế mới sai Lãnh đảng du thần giáng hạ, chưn thần xuống chật sân, nói Hòa Thượng ấy là bốn sải thỉnh kinh, không phải là ăn cướp, bảo tha ra cho mau, nếu để trễ thì đạp huyện nầy và phủ nầy ra tro hết thảy!
Khương Thứ Sử hãi kinh thất sắc, truyền thơ lại viết bài, bảo quân đem bốn thầy trò ra mắt.
Khi mới mở cửa ngục, Bát Giới nhăn mặt than rằng:
- Không biết bữa nay đánh đòn hay là đóng nỏ khảo kẹp!
Tôn Hành Giả cười và nói nhỏ rằng:
- Không khi nào nó dám đánh một roi nữa, Lão Tôn đã lo lắng sắp đặt xong rồi. Nhứt là trước phủ, đừng ai quì hết. Ðể ta làm nhục nó lại cho ngươi coi?
Nói chưa dứt lời, quân vào dắt ra tới trước phủ, các quan lớn nhỏ đều bước xuống tiếp nghinh, và nói rằng:
- Thánh tăng đến hôm qua, thấy quả tang không kịp hỏi cho kỹ, và thượng đế ty đến nên cầm đỡ một đêm.
Tam Tạng chắp tay khai rõ tự sự.
Các quan đều khen phải mà phải chịu lỗi chịu lầm.
Tôn Hành Giả bước tới, trợn con mắt giộc hét lớn rằng:
- Trả ngựa và hành lý cho ta, bữa nay ta mới vấn tội các ngươi sao làm quan mập mờ, bắt người lành vu oan là ăn cướp?
Các quan thấy Hành Giả làm bộ dữ, ai nấy đều sợ run, liền hối đem hành lý và ngựa ra, trả lại minh bạch.
Ba anh em đều hung hăng, các quan đều đổ thừa cho Khấu Lương, Khấu Ðồng. Tam Tạng khuyên giải rằng:
- Ðồ đệ ôi! Tuy vậy chứ chưa lấy làm rõ ràng, chúng ta phải qua nhà họ Khấu, một là đi biếu, hai là đôi chối cho rõ ràng hỏi thử người nào thấy chúng ta ăn cướp?
Tôn Hành Giả thưa rằng:
- Nói như vậy cũng phải. Ðể Lão Tôn kêu Khấu Viên Ngoại dậy hỏi ai đánh chết cho rõ ràng.
Khi ấy Sa Tăng đỡ thầy lên yên, bốn thầy trò đồng đến nhà Viên Ngoại, các quan và phủ huyện cũng đi theo.
Khấu Lương, Khấu Ðồng hãi kinh, quỳ lạy nghinh tiếp.
Tôn Hành Giả thấy bà Viên Ngoại đương ngồi khóc dựa vào quan tài, Tôn Hành Giả nổi giận hét lớn rằng:
- Bà là người nói vu oan đừng làm bộ than khóc, để Lão Tôn kêu Khấu Viên Ngoại dậy mà hỏi, ai đánh chết cho rành? Thấy té láo cho mắc cỡ.
Các quan tưởng là lời nói giã ngộ, Tôn Hành Giả nói:
- Các ông ngồi với thầy ta cho có bạn.
Bát Giới, Sa Tăng hãy bảo hộ sư phụ, ta đi một chút rồi trở lại bây giờ.
Nói rồi ra ngoài cửa, nhảy nhót lên mây, ai nấy mới biết là thánh tăng đằng vân giá vỏ, đều thắp hương quỳ lạy thinh không.
Còn Tôn Hành Giả lên mây cho chúng thấy, rồi nhảy xuống cỏi U minh, xông vào Sum la.
Minh Vương vòng tay nghinh tiếp, phán quan quỷ sứ cúi đầu.
Vua Minh Vương rước vào hỏi rằng:
- Ðại Thánh đến có chuyện chi?
Tôn Hành Giả nói:
- Hồn Khấu Hồng huyện Ðại Linh, thuộc về phủ Ðông Ðài, bị quỷ nào bắt hồn ông trai tăng ấy, thì đem ra mà trả cho ta!
Nhứt điện Tần Quảng vương phán rằng:
- Khấu Hồng là người lương thiện, trẫm chẳng hề sai quỷ bắt, hồn tự nhiên đi xuống, xảy gặp Kim y đồng tử dẫn về ra mắt Ðịa Tạng Vương, Ðịa Tạng Vương dạy lẽ nào không rõ.
Tôn Hành Giả nghe nói, từ biệt qua cung Túy vân.
Nói về Ðịa Tạng Vương ngự tại Túy vân cung, thấy Tôn Hành Giả vào ra mắt và thuật chuyện vân vân, Ðịa Tạng Vương mừng rở phán rằng:
- Số Khấu Hồng có sáu mươi tuổi mà thôi, không đau đớn chi cho đến đổi liệt nhược. Bởi người có đức, nên ta phong làm Phán quan coi về bộ lành.Nay Ðại Thánh đến đây, ta cho Ðại Thánh rước về dương gian một kỹ, rồi sẽ thâu về làm chức án trưởng. Kim y đồng tử vào mời Khấu An Trưởng ra đây.
Ðoạn hồn Khấu Viên Ngoại ra mắt, Tôn Hành Giả nói:
- Ông đã bị ăn cướp đá mà chết, nay đặng làm việc với Ðịa Tạng Vương, Lão Tôn có một chuyện hàm oan, nên mượn ông về mà đôi chối. Nhờ ơn Ðịa Tạng Vương bồ tát, cho sống lại hơn hai mươi năm, rồi sẽ xuống làm việc lại, không mất chức đi đâu.
Hồn Khấu Viên Ngoại tạ ơn Hành Giả, và bái biệt Ðịa Tạng Vương.
Tôn Hành Giả thổi một hơi, thâu hồn bỏ vào tay áo, rồi từ giã về thế gian.
Giây phút Tôn Hành Giả về đến bảo Bát Giới cạy nắp hòm giở ra; Tôn Hành Giả phủ tay áo trên thây cho hồn vía nhập về bổn xác.
Không bao lâu Khấu Viên Ngoại bắt hơi thở đặng, nội nhà mừng rở vô cùng. Khấu Viên Ngoại mở con mắt ngồi dậy bước ra ngoài, lạy bốn thầy trò mà nói rằng:
- Tôi tới số chết không kịp trối, nhờ sư phụ đến Âm phủ xin thêm mười hai tuổi, thiệt là ơn cứu tử huờn sanh.
Nói rồi quay lại các quan mà bẩm rằng:
- Liệt vị lão gia đến tôi có chuyện chi.
Khấu Viên Ngoại quì xuống thưa rằng:
- Thiệt là vu oan cho bốn vị thánh tăng, hôm kia hơn ba mươi ăn cướp đến đánh lấy đồ tôi, lại đá tôi chết!
Nói rồi quay lại rầy vợ con rằng:
- Sao chúng bây dám đặt chuyện mà cáo gian, hãy ra đây mà chịu tội!
Ba mẹ con đồng lạy mà xin lỗi.
Tam Tạng nói:
- Thôi miễn là biết cho chúng tôi là người ngay, thiệt chẳng hề chấp nhứt.
Khương Thứ Sử thấy nói xuôi như vậy, cũng bỏ qua.
Khấu Viên Ngoại truyền dọn tiệc thiết đãi rất trọng.
Sáng ngày treo bảng trai tăng, cầm bốn thầy trò ở nán.
Tam Tạng nhứt định không ở một ngày.
Khấu Viên Ngoại cũng sắm lễ tiễn hành như khi trước.