Tháng giêng, Thông Thụy năm thứ nhất.
Dựng đài cao Quảng Chiếu, nhắm sân trước cửa Đại Hưng, trong nêu một cột, ngoài đặt bảy tầng, uốn mình rồng hình cung hiện ra mà đỡ lấy sen vàng, may lồng nhiễu mà che cho lửa nến, giấu máy nhỏ dưới đất, xoay tròn như bánh xe, tỏa ánh sáng giữa trời như mặt trời rực rỡ, lại có thánh báo nghiêm trang rõ ràng. Đền vàng điện báu nhờ thành ý mà dựng nên, đặt ngôi tượng Đức Phật cao vót, dáng vẻ văn thiên, hình thô vẻ lạ.
Lại có hai tòa lầu hoa trong treo chuông vàng, khắc hình nhà sư, mình đắp y phước điền, vặn máy ngầm giơ vồ chuông lên đánh... Lại có tháp thất bảo rực rỡ bày xếp một hàng, chính giữa đặt một ngọn núi vàng, đặt tượng lành Đa Bảo Như Lai, bảy chân hình xe pháp mấy tầng, mái hiên lấp lánh ánh mặt trời buổi sáng, mái ngói lung linh vẻ mây biếc ban chiều.
Thứ đến là hai tòa Bạch Ngân. Bên trái đặt chân dung A Di Đà, bên phải dựng tượng Đức Diệu Sắc Thân, chiều cao mở ra thế khỏe, vẻ đẹp phô rõ mái cong, long lanh ngỡ tuyết đang tan.
Thứ nữa là hai tòa Điểu Văn. Bên trái đặt từ nhang tướng của Như Lai Quảng Bác Thân, bên phải thờ diệu tướng của Như Lai Ly Bố Úy, gác lớn đã hoàn thành, độ cao lại xây dựng, nóc che ngói quý, vách chạm hình rồng.
Lại thứ nữa có hai tòa Tượng Xỉ. Bên tả đặt hình Đức Cam Lồ Vương, bên hữu thờ tượng đẹp Đức Bảo Thắng Phật, chất quý gọt mài, cột hiên cao dựng, các cạnh khám ngọc đẹp... Lại tả chín tầng trời bằng năm sắc, khắc bốn cột bằng cặp đối treo, hai bên nghìn đèn nhấp nháy, bốn mặt rực rỡ vàng son. Dốc lòng vui của thiên hạ, đêm trở thành ngày, thỏa lòng mắt của thế gian, già đổi nên trẻ.
(Theo Văn bia Sùng Thiện Diên Linh)
Trước khi lễ hội diễn ra, Dương Thành đã đưa trưởng nữ đến ra mắt Nhật Tôn.
- Thần tham kiến Thái tử.
- Đại tướng quân miễn lễ. Đây là?
- Đây là con gái của hạ thần, hạ thần dắt đến để chào Thái tử.
- Hồng Hạc khấu kiến Thái tử.
Nhật Tôn nhìn đi nhìn lại Hồng Hạc, một lát sau mới miễn cưỡng buông lời khen.
- Dương tiểu thư... đúng là khả ái.
- Vậy Thái tử có muốn...
- À, ta còn có việc, lát nữa hẵng nói.
Nói xong Nhật Tôn chạy vội về phía Thường Kiệt đang đứng, kéo tay áo y rồi chỉ về phía Hồng Hạc.
- Ngươi nhìn đứa con gái kia đi. Thế mà ai cũng bảo con gái họ Dương sắc nước hương trời, nó vừa béo vừa lùn thế kia, đã vậy ta thấy nó còn có răng sún nữa.
- Đó là con gái hả? Vừa nãy thần còn nghĩ đứa con trai nào lại mặc đồ con gái thế kia. Đã vậy còn xấu nữa chứ.
- Đã thế còn tên là cái gì mà... À, là Hồng Hạc.
Thường Kiệt tròn mắt quay sang, thảng thốt hỏi Nhật Tôn.
- Hồng Hạc?
- Ngươi cũng thấy giống ta đúng không, tên chả giống với người gì cả. Ta chỉ mong Đại tướng quân không xin phụ hoàng ban hôn cho ta và nó.
- Thái tử đừng vội chê như vậy. Có khi sau này người lại say mê người ta đấy.
- Ta không thèm.
Thường Kiệt nhìn mặt mũi Nhật Tôn đỏ ửng lại, không nhịn được cười phá lên.
- Ngươi cười cái gì?
- Được rồi, thần không cười nữa.
Nhật Tôn liếc xéo y một cái rồi bỏ đi.
Lễ hội diễn ra. Khai lễ là phần dâng hương, thắp đèn Quảng Chiếu, thỉnh Phật, cúng triệu thỉnh Bác bộ Kim cương, dâng lục cúng. Tại lễ hội sẽ tụng kinh Dược Sư và mọi người đều có thể thắp nến xung quanh cây đèn chủ cầu nguyện.
Sau khi lễ hội kết thúc, Nhật Tôn nhanh chóng đảo mắt tìm Thường Kiệt. Nhác thấy y đang chuẩn bị rời đi, Nhật Tôn liền hối hả chạy tới.
- Thường Kiệt, đợi chút.
Chạy đến bên Thường Kiệt, Nhật Tôn phải thở dốc vài cái rồi mới bình tĩnh nói được.
- Vừa nãy ngươi cầu gì vậy?
- Thần cầu cho mình có thể trở thành một quan võ cấp cao, được sự tin dùng của Bệ hạ.
Nhật Tôn gật gù, y chợt đánh mắt sang phía bên thì thấy Hồng Hạc đang đứng một mình ở góc. Y tiến đến bên nàng.
- Này, ngươi cầu gì vậy?
- Hồng Hạc cầu cho dân chúng được sống ấm no đủ đầy. Vậy còn người?
- Ta sau này là vua, muốn gì mà chẳng được, còn cầu làm gì.
Nàng ngạc nhiên quay sang, ánh mắt to tròn nhìn y.
- Người nghĩ vậy thật sao?
- Ta nói đúng mà.
- Hồng Hạc thì lại thấy làm vua thì dễ, nhưng làm một vị minh quân thì khó. Vả lại, chỉ khi người ngồi ở vị trí của đấng cửu ngũ chí tôn, người mới biết mình phải đánh đổi những gì.
Cả đêm ấy Nhật Tôn cứ suy nghĩ về câu nói của nàng. Nữ nhân ấy, dù không xinh đẹp về nhan sắc nhưng lại có vẻ đẹp của tri thức. Dường như điều đó đã làm y thấy hứng thú.
Y ngồi bật dậy, nói lớn ra ngoài.
- Phạm Thân, mang giấy vẽ đến cho ta.
Một lát sau nội thị Phạm Thân đi vào, mang giấy vẽ để lên bàn. Nhật Tôn đặt bút xuống vẽ, Phạm Thân đứng một bên mài mực, tò mò hỏi.
- Thái tử vẽ gì vậy?
- Nhiều chuyện, lo mài mực đi.
Một lát sau thì chân dung người con gái y nghĩ đến đã được hoàn thành.
Hôm sau y chạy đến tặng cho Hồng Hạc. Nhưng lúc về thì nhìn mặt y lại ủ rũ, nội thị Phạm Thân thấy vậy thì liền hỏi.
- Tiểu thư không thích tranh Thái tử vẽ sao?
Nhật Tôn đưa bức tranh cho Phạm Thân, giọng nói khó hiểu.
- Vừa mở ra thì liền giận dữ bỏ đi.
Phạm Thân nhận lấy bức tranh, vừa mở ra liền phì cười.
- Ngươi cười cái gì?
- Thái tử, sao người lại vẽ tiểu thư như thế này?
- Thì ta vẽ đúng như ở ngoài mà.
- Nhưng con gái không ai muốn người khác miêu tả mình xấu như vậy cả. Với cả, nét vẽ của ngài, cũng hơi... nguệch ngoạc.
Nhật Tôn mới ngỡ ra. Phải chi bình thường y không cùng với Thường Kiệt trốn tiết học vẽ thì bức tranh này cũng đâu tệ như vậy.
- Thái tử, người thích Dương tiểu thư đúng không?
- Bổn Thái tử sao lại thích đứa con gái xấu như vậy được.
- Vậy bức tranh này?
Nhật Tôn giật lấy bức tranh, đằng hắng ngại ngùng nói.
- Tiện tay thôi.
Nói xong Nhật Tôn bỏ đi trước. Phạm Thân ở sau lén cười nhìn y như nhìn thấu hồng trần. Phạm Thân theo hầu y từ khi y còn nhỏ, lẽ nào lại không biết y nghĩ gì.
____________________
+Thông Thụy năm thứ nhất: năm 1034.
+Hồng Hạc: vẻ đẹp của hồng hạc còn được thể hiện qua cốt cách quý phái từ dáng người ngay thẳng, thanh lịch.
+Lễ hội đèn Quảng Chiếu: có ý nghĩa cầu trường thọ, cầu Quốc thái Dân an, thường được tổ chức vào ngày đầu xuân. Đèn chủ được làm thành nhiều tầng, trên các tầng có pháo bông đốt ở bãi sông Tô Lịch phường Yên Thái và diễn rối nước ở sông Nhị.