Cuộc Sống Nơi Đảo Hoang

Chương 35: Đồng hồ Mặt trời



Trong lúc khuấy hỗn dung dịch NaOH với cỏ thì Hạo Thiên cũng chẳng rảnh rỗi mấy, ban đầu thì Hạo Thiên khuấy, một lúc sau thì đưa cho Diệp Ngân.

Hạo Thiên chuẩn bị một ít đất rồi chuẩn bị làm đồng hồ mặt trời, còn sau này có nguyên tốt sẽ làm cái tiện lợi hơn.

Có ba loại đồng hồ mà Hạo Thiên có thể làm ra, thứ nhất là đồng hồ mặt phẳng, loại thứ hai là đồng hồ mặt trời xích đạo và cuối cùng là đồng hồ mặt trời dọc hoặc đứng.

** “Đồng hồ mặt phẳng: Còn được gọi là Sundial, bề mặt của đường chân trời phải nghiêm ngặt. Góc giữa mặt là kim là vĩ độ địa lý địa phương. Thang đo khía cạnh cần được xác định bằng tính toán hàm lượng giác. Đồng hồ mặt trời phẳng Thích hợp cho sử dụng vĩ độ thấp.

Vì việc tạo ra đồng hồ mặt trời bắt đầu bằng việc quan sát sự thay đổi hướng của bóng của vật thể thẳng đứng trong mặt trời. Cho nên đồng hồ mặt trời sớm nhất có thể là đồng hồ mặt trời phẳng.

Tuy nhiên, nó phải được ghi theo tình hình thực tế của sự thay đổi ngoại hình theo thời gian trong điều kiện thời gian chính xác với các công cụ thời gian khác. Điều này rõ ràng là bất tiện, nhưng nếu nó được viết nguệch ngoạc, nó sẽ mang các sai số về thời gian. Đây là một lỗ hổng lớn ở đồng hồ mặt trời phẳng.”

** “Đồng hồ mặt trời xích đạo: Mặt của đồng hồ mặt trời là mặt phẳng xích đạo. Theo vĩ độ của nơi sử dụng, mặt của đồng hồ xích đạo song song với mặt phẳng xích đạo.

Tỷ lệ trên đĩa được chia đều, bóng của các hình chiếu trục mùa hè và mùa đông trên tấm được chia thành phía bắc và phía nam của đĩa. Đồng hồ mặt trời xích đạo thích hợp để sử dụng ở vĩ độ thấp và trung bình. Nếu đĩa được thay đổi thành vòng, đồng hồ mặt trời còn được gọi là la bàn xích đạo.

Đồng hồ mặt trời xích đạo còn được gọi là bọ cạp xiên. Đồng hồ mặt trời xích đạolà quan trọng nhất và phổ biến nhất trong thế giới của ĐỒNG HỒ MẶT TRỜI.”

** “Đồng hồ mặt trời dọc hoặc đứng: Đó là một đồng hồ mặt trời vuông góc với mặt quay số mặt phẳng mặt đất theo hướng thẳng đứng.

Đồng hồ mặt trời thẳng đứng có bốn hướng: Nam, bắc, đông và tây. Nó có thể được chia thành ba loại:

Theo chiều dọc về phía nam, theo hướng thẳng đứng về phía bắc và hướng dọc về phía đông & phía tây của mặt trời. Hướng thẳng đứng của đồng hồ quay trực tiếp về hướng nam và mặt đất thẳng đứng.

Loại đồng hồ mặt trời này thích hợp sử dụng ở giữa vĩ độ (30 - 70). Mặt đồng hồ dọc hoặc hướng đông quay mặt về hướng đông hoặc tây và đồng hồ mặt đứng. Loại đồng hồ này chỉ có thể được sử dụng ở nửa đầu (phía đông) hoặc nửa sau (phía tây), nhưng nó được áp dụng ở tất cả các vĩ độ trên toàn thế giới.”

Loại nào cũng có ưu nhược điểm riêng, nhưng Hạo Thiên thích làm loại đồng hồ mặt trời xích đạo nhất, mà thực ra là hiện tại khả năng của hắn chỉ làm được loại đồng hồ đó mà thôi.

Chuẩn bị xong một cái khung hình vuông được đan bằng trúc, Hạo Thiên liền đem đất đổ lên rồi cán ra thành một mặt phẳng rồi dùng dây thừng cắt xung quanh khối đất sao cho có dạng hình vuông.

Tiếp theo là dùng dây thừng đánh dấu hai đường chéo trên mặt hình vuông, sau đó dùng hai khúc cây nhỏ rồi dùng dây thừng, mỗi đầu buộc một khúc cây. Một đầu dây thì cắm vào giữa tâm hình vuông rồi căng dây thừng ra.

Vẽ một đường tròn ngay trên khối đất sao cho hình tròn đó có đường kính khoảng một đến hai gang tay hoặc hai mươi centimet.

Sau đó là chia dây thừng làm đôi rồi đo ở xung quanh hình vuông, đánh dấu bằng cách in dấu dây thừng lên khối đất (như kiểu chia hình vuông thành bốn phần). Tiếp tục là gấp sợi dây sau khi được chia làm hai ở trên, chia sao cho thành ba phần bằng nhau rồi tiếp tục đo và in dấu dây.

Chia khối đất làm sao cho nó giống với cái đồng hồ hai mươi bốn giờ là được, công đoạn tiếp là đánh số giờ bên trong hình tròn vì phần bên ngoài hình tròn sẽ bị loại bỏ đi.

Phơi mặt đồng hồ bằng đất cho ráo nước rồi làm tương tự cho mặt sau, cắm một khúc cây ở ngay tâm hình tròn để làm kim đồng hồ.

Để hoàn thành đồng hồ thì cần phải dựng đĩa tròn nghiêng về hướng bắc, tạo thành góc tù ở phía bắc và góc nhọn ở phía nam.

Độ nghiêng của kim (vuông góc với mặt đĩa) phải bằng chính vĩ độ của bạn. Ở Thành Phố Hồ Chí Minh thì độ nghiêng này là khoảng mười một độ (10,8 độ). Vạch mười hai giờ phải ở gần mặt đất nhất.

Hướng kim đồng hồ về phía bắc tạo thành 1 góc với mặt đất bằng góc vĩ độ. Dùng đồng hồ để chỉnh sao cho bóng kim chỉ thời gian tương ứng. Ví dụ một giờ thì bóng kim chỉ vào vạch một giờ. Để chính xác hơn có thể dùng la bàn để xác định hướng bắc và chỉnh kim theo hướng của la bàn, nhưng hiện lại Hạo Thiên không có la bàn.

Nhược điểm của loại đồng hồ này là: “Tùy theo mùa bóng nắng sẽ xuất hiện ở cả hai bên mặt đĩa. Nữa năm bóng sẽ ở mặt đĩa phía Bắc (mùa hè), và nửa năm còn lại bóng sẽ ở mặt đĩa phía nam (mùa đông). Tuy nhiên vào gần các ngày xuân phân và thu phân tia nắng của Mặt Trời gần như song song với mặt đĩa và làm cho không nhìn được rõ bóng của kim đổ trên mặt đĩa.”

Hôm nay Hạo Thiên chỉ có thể làm đến đây vì khung giờ quan trọng nhất đã trôi qua, hắn đến chỗ Diệp Ngân xem xét tình hình làm giấy.