Vào những năm 1970 -1980 xe đạp là một tài sản giá trị, xe đạp Phượng Hoàng lại càng là một tài sản lớn, nhất là với những người dân nghèo ở vùng thôn quê.
Gia đình thằng Nguyên rất nghèo vì thế nó chẳng bao giờ nghĩ rằng mình sẽ được sở hữu một chiếc xe đạp Phượng Hoàng.
Nó đã biết đi xe đạp nhờ cậu Quý dạy cho, thi thoảng cũng được cậu cho đạp xe quanh làng, như vậy đã là mãn nguyện lắm rồi.
Trong đám trẻ con cùng trang lứa chỉ có một mình thằng Huy con ông Khá là được sở hữu riêng một cái xe đạp.
Thằng Huy được ông Khá mua cho chiếc xe đạp cũ để sang năm học mới nó còn đi học ở trường huyện.
Cả làng Đình Long có lẽ chỉ duy nhất một mình nó đi học trường huyện, bởi vì thằng Huy học giỏi nhất làng, và gia đình nó cũng khá giả mới cho học cao như vậy được.
Thằng Huy có xe đạp nó càng tỏ ra vênh váo hơn với đám bạn.
Một hôm nó mang xe đạp ra khoe, cả lũ trẻ con trong xóm xúm xít lại xem.
Anh em thằng Phát, thằng Đạt nịnh nọt:
- - Anh Huy, xe đạp đẹp quá, lát anh cho em đi thử một đoạn nhé.
- - Anh Huy ơi, anh Huy, anh đèo em đi một đoạn đi.
Thằng Huy được thể nói:
- - Chúng mày đã biết đi chưa? Lỡ làm hỏng xe tao thì sao.
Mà tao phải được cái gì chứ.
Thằng Phát biết đi xe đạp liền nói:
- - Em biết đi rồi anh Huy, em đi xe của ông em suốt rồi, lát anh cho em đi thử xe anh nhé, em đổi cho anh cái kẹo này.
Thằng Huy tính không cần kẹo, nhưng nó nghĩ cầm cho con Ly em nó ăn chắc con Ly thích lắm vì thế nó mặc cả:
- - Thôi được rồi, tao cho mượn đi một đoạn thôi nhé, đưa kẹo đây.
Thằng Phát hí hửng định leo lên xe thì thằng Đạt đòi:
- - Anh Huy, anh cho em ngồi sau xe với, em cũng có kẹo đây.
Thằng Huy nghĩ cho thằng Đạt ngồi sau xe thằng Phát đèo, vậy là nó sẽ được hai cái kẹo mang về cho con Ly.
Nó gật đầu:
- - Ờ, đưa kẹo đây, ngồi cẩn thận hỏng gì tao bắt đền nghe chưa.
Thế là hai anh em thằng Phát, Đạt leo lên xe đạp đi thử, bọn nhà nghèo như thằng Nguyên, con Như và đám bạn chỉ biết đứng nhìn.
Một lúc sau con Ly chạy ra, thằng Huy đưa hai cái kẹo cho nó, con Ly thích thú cầm lấy rồi chạy lại chỗ thằng Nguyên.
Nó đưa một cái kẹo cho thằng Nguyên rồi nói:
- - Anh Nguyên, em cho anh một cái kẹo này.
- - Thôi em ăn đi, anh không ăn đâu.
- Thằng Nguyên từ chối.
Lúc ấy thằng Huy nhìn thấy, nó chạy lại giật tay con Ly nói:
- - Mày ngu thế, tao phải đổi cho bọn thằng Phát Đạt đi xe đạp để lấy kẹo cho mày, mày lại đi cho người khác.
Về nhà ngay.
Con Ly bị anh nó quát mếu máo chạy về nhà, lúc này thằng Huy quay ra nói với thằng Nguyên:
- - Chỉ biết dụ dỗ trẻ con, như mày chẳng bao giờ có xe đạp mà đi.
Thằng Nguyên bực tức nói:
- - Tao chẳng dụ dỗ ai cả, một ngày nào đó tao cũng sẽ có xe để đi.
Con Như ra kéo thằng Nguyên đi, thằng Phát thấy vậy liền chạy đến nói, vì nó cũng thích cái Như:
- - Như ơi, cậu chơi gì với thằng ấy, nhà nó nghèo lại không có bố.
Con Như nhìn thằng Phát với ánh mắt khó chịu nói:
- - Kệ chúng tôi, chúng tôi nhà nghèo chơi với nhau.
Lũ con nhà nghèo kéo đi chỗ khác chơi, chỉ còn bọn con nhà khá giả.
Lúc này thằng Phát mới than thở:
- - Sao thằng Nguyên nhà thì nghèo, bố thì chết rồi, lại không đẹp trai mà con gái cứ bám lấy nó nhỉ.
Thằng Huy thì chẳng quan tâm đến chuyện con gái, nó thích đọc sách và bàn luận chính trị hơn.
Nhưng nó ghét thằng Nguyên vì thế nó nói vào:
- - Hay là thằng Nguyên có bùa, nó đi bỏ bùa người khác.
- - Ơ, anh chẳng bảo những chuyện bùa ngải là vớ vẩn không có thật à? - Thằng Đạt vô tư nói.
- - À ờ, thì tao mới suy luận thế, chứ có khẳng định gì đâu.
Thôi tao đi về đây, muộn rồi.
Thằng Huy chống chế, sau đó nó đạp xe về, lũ trẻ cũng giải tán ai về nhà người ấy.
Lũ trẻ con nhà nghèo chơi với nhau một lúc thì cũng ra về, lúc về cái Như thì thầm với thằng Nguyên:
- - Cậu đừng buồn, rồi một ngày cậu sẽ có xe đạp để đi.
Thằng Nguyên mỉm cười, nó thấy quý cái Như quá, nó nói:
- - Ừ, tớ sẽ cố gắng, khi ấy tớ sẽ đèo cậu đi chơi nhé.
Từ hôm vụ việc tìm thấy người chết xảy ra dân làng Đình Long cảnh giác cao độ, công an viên thường xuyên đi tuần tra thấy người lạ là hỏi ngay.
Người dân trong làng cũng hạn chế việc đi sớm về khuya một mình.
Cái Như đi ra đồng mò cua bắt ốc thì luôn rủ thằng Nguyên đi theo, thằng Nguyên tất nhiên vui vẻ đi cùng.
Một vài ngày sau thì có tin nói rằng người chết ở trong cống trên cánh đồng là bị gϊếŧ chết, đã tìm thấy người nhà của nạn nhân.
Nghe nói người chết là một người khá giả ở bên kia sông, đối diện hướng làng Đình Long, nạn nhân mới mua được chiếc xe đạp Phượng Hoàng.
Hôm ấy người đó đạp xe đi ăn cỗ về muộn, vậy là xảy ra chuyện.
Bên phía công an họ xác định đó là một vụ cướp tài sản, họ đang ráo riết truy tìm hung thủ.
Vụ gϊếŧ người cướp chiếc xe đạp Phượng Hoàng gây chấn động cả khu vực thôn quê yên bình.
Thời ấy ở khu vực làng Đình Long rất ít trộm cắp chứ không nói gì đến cướp của gϊếŧ người.
Dù nơi xảy ra án mạng không phải thuộc địa phận làng Đình Long nhưng những kẻ khả nghi trong khu vực đều bị triệu tập để điều tra.
Tâm trố cũng nằm trong số ấy, hắn bị công an gọi ra ủy ban để xét hỏi.
Công an viên hỏi hắn:
- - Ngày A tháng B năm 197x buổi tối từ 19h đến 23h anh ở đâu.
Tâm trố:
- - Em ở nhà với vợ con, anh không tin cứ hỏi vợ em.
Công an viên:
- - Vợ anh thì chúng tôi sẽ hỏi sau, giờ tôi muốn anh khai báo thật chính xác.
Tâm trố:
- - Em có làm gì đâu mà phải khai báo, cán bộ cứ làm ngang em là tội phạm.
Công an viên:
- - Hiện tại anh cũng trong diện tình nghi, đề nghị anh khai báo thành thật.
Tâm trố:
- - Vâng, thưa cán bộ em luôn khai báo chính xác, em trước thời trẻ có phạm một số lỗi lầm, giờ em chín chắn rồi sao cán bộ cứ nghĩ xấu về em.
Công an viên:
- - Đề nghị anh nói đúng trọng tâm.
Tâm trố:
- - Thưa cán bộ, em xin phép được trình bày, hôm ấy em ở nhà cả buổi tối.
Công an viên:
- - Anh làm gì ở nhà.
Tâm trố:
- - Em làm chuyện khó nói lắm cán bộ à.
Công an viên:
- - Chuyện gì anh cứ khai báo thật chính xác.
Tâm trố:
- - Dạ cán bộ đã nói vậy em xin trình bày, em ở nhà ngủ với con vợ em, vợ chồng em ấy ấy...
Công an viên đập bàn:
- - Mày đùa với tao à.
Tâm trố vốn dĩ đã rất ghét bọn cán bộ, hắn nghĩ ngày xưa ông cha hắn bắt bọn dân đen quỳ lạy, nhét cả phân vào mồm, giờ con cháu bọn dân đen làm cán bộ lại ức hiếp hắn, Tâm trố nói:
- - Thì cán bộ hỏi em trả lời còn gì, mà cán bộ không được xưng hô mày tao với dân nhé.
Công an viên giữ bình tĩnh rồi đưa Tâm trố tờ giấy viết lời khai:
- - Thôi được rồi, giờ anh ký vào lời khai đi.
Tâm trố:
- - Em không biết ký, điểm chỉ được không cán bộ.
Công an viên:
- - Cũng được.
Tâm trố thực ra biết chữ, nhưng hắn không thích ký, vì chữ hắn rất xấu, hắn điểm chỉ vào tờ giấy sau đó được cho về với lời dặn không được rời khỏi nơi cư trú.
Về đến nhà vợ Tâm trố hỏi sự tình, hắn than thở về chuyện bị ép cung với oan uổng.
Hắn chửi chế độ, chửi tất cả những gì hắn ghét.
Hắn tự nhủ rằng sau này mà hắn giàu sang phú quý thì sẽ tìm cách trừng trị cái lũ thối tha ấy.
Tạm thời Tâm trố đang bị giám sát vì thế hắn không manh động gì cả, hắn ở im trong nhà, những dự định kế hoạch của hắn cũng tạm thời gác lại.