Có một câu nói văn nghệ thanh xuân thế này: Mùa đông đến rồi, liệu xuân có còn xa? Thực tế, qua năm mới, đã rất gần, nhưng vẫn còn một khoảng thời gian nữa, vừa qua mồng Năm, dù không tình nguyện nhưng hai người vẫn ngoan ngoãn đến hoàn thành nốt công việc dở dang năm trước cho Đại Trịnh. Hơn nữa căn cứ theo lượng công việc và thực tế, có lẽ ngoài thời gian lên lớp, bọn họ vẫn còn phải đến làm, cho nên, Chu Tú Mẫn tràn đầy chờ mong chuyến khai quật lăng mộ Tần Vương lần này.
Ngày Chu Sa quay về thành phố, Chu Tú Mẫn tùy tiện tìm một cái cớ để quay về nhà riêng, mẹ Chu không vui, còn muốn dẫn cô ấy đi thăm người thân. Chu Tú Mẫn vốn cũng vui vẻ, tóm lại miệng lưỡi ngọt ngào, đến đâu cũng nhận được phong bao lì xì dày cộp mang về, có gì mà không vui? Nhưng năm nay lại khác, yêu đương quên ngày tháng, huống hồ nhớ nhung đã cháy rực, còn ở nhà chắc chắn sẽ phát điên. Thế nên, dù mẹ Chu có cằn nhằn thế nào, Chu Tú Mẫn cũng làm bộ "con rất bận, con rất vội" rồi đi mất, mẹ Chu cũng không biết làm cách nào, trong lòng lại nhớ đến câu nói của Chu Kính Nhân, "Điện thoại không rời tay, có đến tám chín phần mười là yêu đương", nên không khỏi lo lắng. Mẹ Chu biết Chu Tú Mẫn làm việc cho giáo viên – thật ra là anh trai của giáo viên, Chu Tú Mẫn cũng lười giải thích, mẹ Chu muốn nghĩ thế nào thì là thế đó, tóm lại lấy cớ cũng rất tiện. Chu Tú Mẫn về nhà riêng cũng dùng cớ đó, nói phải chuẩn bị tài liệu cho giáo viên hướng dẫn – nhưng cũng quá không có tình người rồi, mới mùng Ba. Mẹ Chu càu nhàu mấy phen với anh em Chu Kính Nhân, Chu Kính Nhân an ủi bà: Nghề của em ấy vốn là như thế, để tìm một ít tư liệu có thể trèo lên hai núi sách. Sau đó bà càu nhàu nhiều, cũng không kiên nhẫn: Ôi chao, con bé lớn như thế rồi, mẹ quản nhiều thế làm gì. Mẹ Chu rất buồn bực, trước đây Chu Tú Mẫn giao du cùng đám suốt ngày chỉ biết ăn chơi Chu Thanh Hà, bà không yên tâm, bây giờ không biết giao du cùng loại người gì lại càng không yên tâm.
Thế là nhẫn nhịn hai ngày, mượn cớ mang canh tìm đến cửa, lúc đó Chu Tú Mẫn đang ngủ, Chu Sa ra mở cửa, cách lỗ cửa phòng trộm, mẹ Chu nhìn thấy một cô gái mặt rất trắng rất xinh đẹp – khuôn mặt này mẹ Chu đã nhìn thấy rồi, ở trên máy tính của Chu Tú Mẫn, bà còn hỏi Chu Tú Mẫn làm sao chỉnh màu cho người ta trắng thành như thế – lúc này bà đã hiểu vì sao con gái mình lúc đó lại có biểu cảm dở khóc dở cười như thế. Nào có chỉnh màu, người ta vốn đã trắng thế, trắng như tuyết ấy, nhìn thôi liền yêu thích.
Sau đó mẹ Chu về nhà nói với người thân: Bạn học của A Mẫn rất xinh đẹp, rất trắng.
Bộ dạng xinh đẹp, ánh mắt sạch sẽ, thái độ nghiêm chỉnh, mẹ Chu vừa nhìn đã có ba phần thích, hơn nữa vừa vào đến cửa, nhìn chồng sách trên bàn trà ngoài phòng khách, quả thật đang chăm chỉ học hành, bà mới yên tâm không ít. Nghe nói thành tích của Chu Sa đặc biệt đặc biệt tốt, xếp thứ nhất toàn trường, lại càng yêu thích, bà thích con gái mình ở cạnh những người như thế, nghe thôi đã khiến người ta yên tâm.
Chu Tú Mẫn chuyển tin tức cho Chu Sa: Mẹ mình nói cậu rất xinh, ở nhà khen mấy lần liền.
Chu Sa ngại ngùng: Không có mà. Mẹ cậu mới xinh đẹp!
Chu Tú Mẫn vui vẻ cười ha ha, đồ ngốc này, cho là khen đẹp như đánh bóng bàn à, có đi thì bắt buộc phải có lại chăng?
Mẹ Chu rất thích Chu Sa, những lần sau đó, một phần canh biến thành hai, Chu Tú Mẫn đặc biệt cảm khái, nói với Chu Sa: Mẹ mình dành cho cậu đãi ngộ thật tốt, Chu Thanh Hà dù được tính là "thanh mai" của mình cũng không có đãi ngộ như cậu. Mẹ rất thích cậu đấy.
Chu Sa ngược lại không quá vui mừng, khẽ nói: "Bác biết quan hệ của bọn mình, thì sẽ không thích mình nữa đâu."
Chu Tú Mẫn: "..." Chu Tú Mẫn không nói lên lời. Chu Sa có lúc sắc bén khiến người ta không có cách nào đáp lại. Chu Tú Mẫn nghĩ tính cách như Chu Sa làm sao có thể nói ra những lời đó, nghĩ đến câu nói "nhà mình tương đối phiền phức, cậu cũng phải nghĩ đến hoàn cảnh của mình", đúng là thật là họa từ miệng mà ra. Chu Tú Mẫn cảm thấy nhất định phải bày tỏ tâm tư tránh cho cô nghĩ ngợi lung tung. Chu Tú Mẫn hỏi Chu Sa: "Cậu còn nhớ những lời trước kia mình nói với cậu không? Người như mình rất ích kỉ lạnh lùng, sẽ không vì người nhà thế này thế kia mà từ bỏ suy nghĩ của bản thân, mình nỗ lực kiếm tiền như thế, thậm chí học hành cũng bạt mạng, chính là vì dành dụm đủ tiền để tương lai độc lập. Mình nhất định phải ở bên cậu, tuyệt đối sẽ không vì gia đình ngăn cấm hay không đồng ý mà từ bỏ. Cậu đừng nghĩ linh tinh. Mình thật sự thích cậu."
Chu Sa ngây ngẩn nhìn Chu Tú Mẫn, cô không có loại quyết tâm này, cũng chưa từng nghĩ đến tình huống như thế, cô chỉ đơn thuần thuận theo trực giác và bản năng của chính mình, những lời này của Chu Tú Mẫn khiến Chu Sa chấn động cùng cảm động, cô bối rối cúi đầu, "Tú Mẫn, mình không nghĩ nhiều như thế, mình chỉ nói ra suy nghĩ trong lòng thôi, cũng không thấy gì cả, đó là chuyện rất tự nhiên. Mình không nghĩ xa được như cậu, nhưng mình bảo đảm, mình muốn cậu, mình cũng chỉ thích một mình cậu. Lúc cậu không ở cạnh mình, mình rất nhớ cậu, lúc ở nhà, nhớ đến không ngủ được..."
Khóe môi Chu Tú Mẫn đã nhếch lên, nhưng cố ý nghiêng đầu nhìn cô: "Lừa người, lúc mình không ở cạnh cậu toàn đọc sách, đọc chăm chỉ như thế nào có thời gian nhớ mình."
Chu Sa gấp gáp, "Không giống nhau mà, thật sự rất nhớ."
Chu Tú Mẫn vui vẻ cười ha ha, giày quân đội ngốc này, thật là thật thà đáng yêu quá.
...
Trong cơn bận rộn, một học kì mới cũng từ từ đến. Thời khóa biểu đã được phát ra, nhưng những tiết lí luận vẫn chiếm số nhiều, tiết thực tiễn học kì này... không có. Chu Tú Mẫn nhìn thời khóa biểu hoảng hốt, tình huống này, nếu giáo sư Liêu muốn đưa bọn họ đi khai quật lăng Tần Vương thì sắp xếp thế nào? Bọn họ có thể không lên lớp không kiểm tra, nhưng trường học thì tính thế nào? Chuyện này không suy nghĩ đến cảm nhận của các bạn khác trong lớp sao?
Chu Tú Mẫn đem nghi vấn của mình truyền đạt cho giáo sư Trịnh, giáo sư Trịnh chuyên trách đo đạc và bản đồ, chỉ phụ trách xác nhận vị trí lăng mộ, sau đó rút lui. Quả thật Chu Tú Mẫn là do cô Trịnh tiến cử với giáo sư Liêu, thuần túy là suy nghĩ để Chu Tú Mẫn rèn luyện và tăng cường kiến thức. Học sinh của cô Trịnh không thể là người có tầm nhìn hạn hẹp! Sắp xếp thế nào là chuyện của giáo sư Liêu, bằng thanh danh địa vị của giáo sư Liêu, không phải chỉ là chuyện "tôi dẫn hai học sinh này đi nhé" thôi sao? Cô Trịnh rất mệt mỏi với nghi vấn của Chu Tú Mẫn: Cái này có gì mà phải suy nghĩ? Còn về cảm nhận của sinh viên? Theo cách nói của cô Trịnh thì là: Ái chà chà, tôi cũng không phải bác sĩ tâm lí, còn phải quan tâm nhiều thế ư?
Chu Tú Mẫn:...
Chu Tú Mẫn chỉ đành quay về hỏi Chu Sa, Chu Sa cũng không biết. Chu Sa hỏi giáo sư Liêu, ông thầy rất thản nhiên: Cái này có gì chứ, ta đánh tiếng với giáo viên là được, không trừ điểm của các em đâu.
Chu Tú Mẫn:...
Chu Tú Mẫn cảm thấy bản thân mình gần đây bị nghẹn họng hơi nhiều, những vị giáo sư này người trước so với người sau càng không đáng tin tưởng, có lúc cô ấy rất ngưỡng mộ Chu Sa, giáo sư bảo Chu Sa làm gì Chu Sa sẽ nghe theo rồi làm theo, không thắc mắc không nghi ngờ, thật tốt. Một tháng sau khi vào học kì mới, cô Trịnh đánh tiếng cho Trịnh Bác Luân, Trịnh Bác Luân để Chu Tú Mẫn và Chu Sa sắp xếp lại việc của mình bàn giao lại cho trợ lí, sau đó thả họ đi. Sau đó cô Trịnh cử hai sinh viên năm cuối đến giúp đỡ, Trịnh Bác Luân rất không hài lòng, nhưng cũng đành có thế nào thì dùng thế ấy.
Một tuần sau, Chu Sa và Chu Tú Mẫn xuất phát đến Sơn Tây. Ngoài giáo sư Liêu, đi theo đoàn lần này còn có thầy Chương và một vị giáo sư già họ Cố dạy Thư họa và Ngọc khí. Giáo sư Liêu gọi là "Thầy Cố", sau đó đến đội khảo cổ, những người trẻ tuổi hơn cũng gọi là thầy Cố, Chu Tú Mẫn và Chu Sa theo số đông cũng gọi như thế. Thầy Cố và giáo sư Liêu rất tương phản, tính cách giáo sư Cố rất lạc quan hiền lành, lần này ông cùng theo đoàn là vì để kịp thời bảo vệ những bức Thư họa khi ra khỏi lòng đất. Còn về thầy Chương, tại sao cũng đi cùng, cô Trịnh ám thị người này phía sau có chống lưng, trường học để hắn theo cùng để tích lũy kinh nghiệm cho giảng dạy. Giáo sư Liêu là người lập dị cao ngạo, trừ những người ông vừa mắt, còn lại đều không để ý tới, Chương Anh mấy lần bị giáo sư Liêu hờ hững, trong lòng vô cùng bực tức nhưng cũng không biết làm sao. Ngược lại thầy Cố rất thân thiết với hắn, cứ hay nói người trẻ phải cố gắng nỗ lực, khiến hắn cũng tìm được chút an ủi.
Chương Anh rất ghét không khí học thuật trong nước, người già có quyền xem thường người trẻ sao? Giáo sư Liêu, giáo sư Trịnh, hai người mặt hất lên trời, cũng không phải chỉ là tuổi cao, giả vờ cái gì, quả thật là đáng hận. Đến đội khảo cổ rồi hắn mới biết hất mặt lên trời không chỉ là tuổi tác, sau đó mới thu lại tâm tư bất mãn của mình.
Đoàn người bay đến sân bay Sơn Tây Thái Nguyên, sau đó chuyển sang đi xe khách rồi xe buýt, bôn ba vất vả mới đến được Bình Lâm tụ họp cùng nhóm khảo cổ đã đến trước đó hơn một tháng. Thầy Chương chỉ đi theo chuyến Thanh Dương đã cảm thấy vất vả, so ra mới thấy không là gì so với chuyến đi lần này. Một đường tròng trành, hắn nôn suốt một đường, cuối cùng nôn ra cả dịch vàng, không còn gì để nôn mới dừng lại, ghé ra khỏi cửa xe đón gió, không có chút sức nào thở hổn hển, đến lúc xuống xe đã không còn sức lực, phải nhờ đến hai đồng chí bộ đội dìu xuống. Chu Sa và Chu Tu Mẫn rèn luyện lâu ngày, tố chất thân thể rắn chắc cho nên cũng không cảm thấy gì đặc biệt, hai giáo sư già cũng đã chinh chiến sa trường lâu ngày, tuy sắc mặc không quá tốt nhưng xuống xe, nhưng chỉ cần duỗi leo một cái lại trở về tư thái đạo sĩ tiên nhân khiến người kính ngưỡng. So sánh ra, thầy Chương có chút mất mặt. Chương Anh cũng không quan tâm, đi cùng đồng chí bộ đội về nơi nghỉ ngơi đã được sắp xếp sẵn, những người khác cũng đã mệt mỏi, đều đi nghỉ. Đêm mát lạnh như nước, một đêm ngủ ngon. Sáng sớm ngày hôm sau, cả đoàn người bị chim muông gọi tỉnh, vội vàng ăn cơm rồi vào núi. Nửa đường gặp được đồng chí xuống núi mua thức ăn, hàn huyên một trận vui thích, mới tiếp tục ai làm việc nấy. Bởi vì tính chất lần khai quật này khác biệt, nên đội ngũ chủ lực đào mộ là các đồng chí quân giải phóng đáng kính. Một đội ngũ hùng mạnh đóng quân ở đây, toàn là lều bạt, chiếm nửa ngọn núi. Đoàn sinh viên không nhiều, chủ yếu là nghiên cứu sinh ưu tú, kinh nghiệm phong phú được các giáo sư chuyên gia mang đến làm trợ lí. Sinh viên năm ba "kinh nghiệm nghèo nàn" như Chu Sa và Chu Tú Mẫn quả thật không có, nhưng vì là người giáo sư Liêu đưa đến, thanh danh xuất chúng của giáo sư Liêu, mọi người cũng không dám xem thường.
Bên kia tình hình cơm nước đều là đầu bếp riêng của các đồng chí bộ đội phụ trách, đội giáo sư chuyên gia cũng có người phụ trách riêng, tự chia ra mua sắm. Các đồng chí bộ đội phụ trách nghe lệnh làm việc, đội giáo sư chuyên gia phụ trách chỉ huy, còn quá trình như nào đều là đội giáo sư chuyên gia quyết định nội bộ, đồng chí bộ đội không nhúng tay. Nông dân dưới núi biết gần đó có bộ đội canh gác mộ khai quật, cũng ngầm bàn tán, nhưng đều tránh xa, ngoại trừ những người mang rau cỏ lên núi, rất hiếm thấy người địa phương. Các đồng chí bộ đội đều rất nghiêm túc, cho nên quá trình khai quật đều im lặng, so với những lần đi khai quật trước đây mời mấy người nông dân đến cũng khác hẳn, những chú thím kia nói đủ các thứ chuyện khiến không khí thoải mái hơn nhiều. Còn may trên núi có đường điện, đủ thiết bị chiếu sáng, khiến lòng người sáng láng hơn nhiều. Hoạt động cơ bản của mọi người là đi quanh khu lều trại hoặc khu lăng mộ, bình thường đi xa một chút sẽ đi cùng nhau, cũng có một đoàn chiến sĩ bộ đội phụ trách bảo vệ ở khu vực lân cận, công tác an ninh rất chặt chẽ. Lúc ăn cơm, các đồng chí bộ đội còn thỉnh thoảng hát vang mấy bài "Vác bia quay về", "Nói lời thật lòng", "Tôi là một người lính", giọng ca hùng hồn mạnh mẽ, khiến cho mấy chú chim non trong rừng "phành phạch" sợ hãi bay mất. Đội giáo sư chuyên gia bên này vừa bưng bát cơm lên ăn vừa lắng nghe, có lúc còn hừ theo, nghe người ta hát xong lại hét vọng từ bên này sang: Thêm bài nữa, thêm bài nữa! Sau đó các đồng chí bộ đội cũng không khiêm tốn, "Tôi là một người lính, đến từ trong quần chúng", tiếng hát lại vang lên, rất náo nhiệt.
Tuy lúc trước giáo sư Liêu nói bọn họ không cần tham gia khai quật, nhưng số lượng người không đủ, bọn họ liền gia nhập vào tổ xử lí, mỗi ngày đảo qua đảo lại đống đất đá trong nia. Ngoài việc ghi chép, hai người còn phụ trách ăn ở cho hai vị giáo sư, việc ăn ở này bao gồm cả việc giặt quần áo và tất thối cho giáo sư, thậm chí cả quần lót. Hai vị giáo sư già cũng ngại ngùng để hai cô gái như hoa như ngọc đến giặt, tóm lại trên núi trời lạnh, cũng không thay thường xuyên, hai ba ngày mới thay một lần, tự mình bưng một chậu nước giũ giũ rồi phơi khô. Chu Tú Mẫn mỗi lần nhìn thấy đôi tất đen thối của hai giáo sư trong chậu nước lạnh buốt, cảm khái thở dài: Thiếu nữ đôi mươi xinh đẹp như hoa như ngọc lại phải ngồi giặt tất thối cho mấy ông thầy già. Đồ của mình mà còn lười giặt, thật là vất hết đạo đức đi rồi. Cuối cùng đều là Chu Sa giặt, Chu Tú Mẫn ngại ngùng, nhưng quả thật không tình nguyện. Mỗi lần Chu Sa giặt xong đều hôn cô một cái, nói là khen thưởng, mấy lần bị nghiên cứu sinh của các giáo sư khác nhìn thấy, thầm bảo nhau: Đôi học trò xinh đẹp của giáo sư Liêu lại là đồng tính luyến ái, lãng phí quá.
Còn thầy Chương, ngại quá, xin tự lo thân mình. Đương nhiên, Chương Anh ngại ngùng là chuyện hiển nhiên.
Bởi vì đặc thù của quá trình khai quật nên hành động tiến hành chậm rãi mà cẩn thận, càng khai quật xuống sâu, tất cả mọi người đều căng thẳng.