Bật máy tính lên, tôi vẫn chưa thấy Mén xuất hiện. Thế là tôi lượn lờ xem tin tức, rồi mò vào tường nhà nó xem coi nó có đăng gì mới không.
Tôi thấy nó đăng bức ảnh, có vẻ như vừa mới đi du lịch hay sự kiện ở đâu đó về.
Kéo xuống đọc tiếp, lại thấy dòng trạng thái "lòng người khó lường!".
Coi tiếp thì thấy "Cái gì cũng có giới hạn của nó!".
Tôi bắt đầu dự cảm có điều gì đó không lành.
Nhớ lại chuyện nó kể còn dang dỡ hôm trước.
Hôm nay tôi nhất định phải hỏi rõ mới được.
Đợi mãi, cuối cùng Mén đã xuất hiện.
"Alo.. alo.. Có đó không mày?" Mén gọi tôi.
"Tao đây! Tao đây!" Tôi bấm vào cuộc gọi.
"Đợi tao có lâu không? Hôm nay tao có chút chuyện nên mò lên hơi trễ!" Mén cầm ly cà phê lên uống một ngụm rồi bảo.
"Dạo này bận quá trời quá đất. Thí nghiệm nhiều, rồi còn phải làm báo cáo dữ liệu, rồi còn phải đi hội nghị, rồi đủ thứ chuyện!" Mén thở dài.
Tôi lại suy nghĩ đến những dòng trạng thái ngắn ngủn, không đầu không đuôi của nó đăng trên tường.
"Này! Tao bảo. Khi nãy trong lúc chờ mày lên tao có leo vào tường nhà mày. Nhưng mà có vài điều tao cứ thắc mắc mãi. Bộ dạo này mày có chuyện gì à?" Tôi bắt đầu gặn hỏi nó.
Nó cười nhạt và bảo "Chuyện bình thường ở huyện ấy mà. Nó xảy ra mỗi ngày, xảy ra với tất cả mọi người trong cái phòng thí nghiệm bé tí này!".
Nghe giọng điệu của nó, tôi có thể cảm nhận được đời sống bên đó cũng không tươi đẹp như chúng ta từng tưởng tượng.
Tôi có thể hình dung được cảnh "Thâm cung nội chiến" hoặc là cảnh "Con dân bị chèn ép". Nó diễn ra như một bộ phim dài tập không hồi kết, chỉ có chịu đựng, chịu đựng, và chịu đựng.
Và một khi sự chịu đựng vượt quá giới hạn, nó sẽ bùng nổ như quả bom đã vượt quá áp suất vậy.
"Không phải chỉ riêng mình tao đâu, sinh viên ở đây ai cũng thế. Trừ những đứa có khiếu nịnh hót thì đời sống cũng dễ thở hơn một chút. Nhưng âu thì cuối cùng vẫn chẳng khá khẩm hơn là mấy!" Nó triết lý.
"Tâm sự từ từ cho tao nghe nào, còn đỡ hơn là giữ trong lòng." Tôi tiếp tục hóng chuyện.
"Ờ thì mày nhớ hôm bữa tao có nói là mấy tiền bối trước đó không? Rằng cứ hễ ai tốt nghiệp xong là chỉ muốn nhanh chóng rời đi. Và đa số mỗi người ấy tính cách lúc nào cũng phiền muộn, chẳng bao giờ thấy họ cười trong một thời gian dài. Thế mà, sau khi rời khỏi cái viện nghiên cứu này, các anh chị ấy như tóm được mùa xuân ấy!" Mén chậm rãi bộc bạch.
Nghĩ đi nghĩ lại, khi con người ta làm việc trong thời gian dài ở một nơi mà điều kiện đời sống tin thần thật phũ phàng, quan hệ chủ và nhân viên không mấy hòa hợp, lại thêm những mối quan hệ không tốt phát sinh, con người ta chỉ nhanh chóng muốn rời đi thật xa, thật nhanh.
Khi lòng đã không muốn ở lại, cho dù điều kiện đưa ra nghe có vẻ khá khẳm hơn, nhưng tuyệt đối không nên tiếp tục ở lại, nó sẽ bào mòn thân xác và tinh thần bạn. Nó làm cho bạn không còn thiết tha gì với công việc. Bạn trở nên chán nản, đôi khi là tuyệt vọng dù bạn vẫn đầy năng lực và tài năng hơn hẳn bao người. Khi đó, xin chúc mừng bạn! Bạn đã bị trầm cảm!
Cho nên, hãy giải phóng bản thân trước khi cơn trầm cảm khốn kiếp ập đến!
Chỉ mấy lời mô tả vắn tắt của Mén về các vị tiền bối trước đó, tôi cảm thấy thật thương cảm cho họ. Họ hy sinh cả thanh xuân tươi đẹp, cắm đầu miệt mài vào các công trình nghiên cứu. Để rồi cuối cùng họ được gì?
Được cái bằng cấp, đôi khi là được vinh tên trong các tờ báo khoa học quốc tế. Đổi lại là mặt mũi bơ phờ, tóc lấm chấm bạc, và đặc biệt là những cơn trầm cảm. Trầm cảm do vùi đầu vắt óc tìm ra đáp án cho nghiên cứu. Trầm cảm vì những lời xỉa xói không mấy tốt đẹp của người hướng dẫn, đơn giản vì bạn chưa tìm ra kết quả để viết ra những tờ báo khoa học - sản phẩm cuối cùng, mà người hưởng được lợi ích khổng lồ chính là người đứng đầu dự án và người đầu tư dự án.
Chúng ta tưởng rằng những điều này chỉ có trong thương trường. Nhưng mà, trong nghiên cứu khoa học, những người đứng đầu dự án có thể là những nhà khoa học thành đạt, những giáo sư tiến sĩ, hoặc cũng có thể là các thương nhân, họ kinh doanh một hình thức sản phẩm đặc biệt: Chất xám. Và nguồn cung cấp chất xám tuyệt vời nhất là các sinh viên sau đại học. Họ phải cống hiến chất xám và sức lực để đem lại lợi nhuận cho các vị lãnh đạo.
Nhắc mới nhớ ra vụ hôm bữa đi ăn, và ngồi cạnh bên hóng hớt cuộc trò chuyện của một nhóm những người cũng có tí liên quan đến học hành nghiên cứu.
Người đứng đầu đang ra sức "dụ dỗ" các các sinh viên đầu óc còn non nớt, chưa trãi sự đời. Khi các em sinh viên ngây thơ kể về dự định sau tốt nghiệp, rằng "Tốt nghiệp xong, hoặc là kiếm việc, hoặc là chỉ học lên thạc sĩ rồi kiếm việc thôi.". Thế là người đứng đầu tỏ thái độ không hài lòng, vì nếu học chỉ đến thạc sĩ thì không thể vắt kiệt sức chúng nó được. Thế là vị ấy bảo rằng "Phải có đam mê, hứng thú mới làm nghiên cứu được!".
Tôi ngồi bên này bĩu môi kiểu "Mấy đứa này ngây thơ thế lị. Muốn thì cứ giữ trong lòng đi, đi nói với mấy lão cáo già làm gì. Các lão ấy lúc nào chả muốn các em gắn bó trọn kiếp nghèo với mấy lão!". Trọn kiếp nghèo là chỉ có sinh viên nghèo thôi. Chứ mấy vị lãnh đạo ấy vẫn cứ giào xụ ra.
Khi tôi nghe vị lãnh đạo ấy nhắc đến hai chữ đam mê. Lòng tôi bắt đầu mỉa mai "Đam mê có sinh ra tiền không? Hay nghèo kiết xác ra!".
Tôi chỉ thầm mong những người có chức vụ và địa vị cao ấy, có bề dài học thức ấy bớt làm màu, bớt dụ dỗ lại để tích đức cho con cháu họ một chút. Đành rằng hồi sinh thời, các ông bà ấy cũng trãi qua những vất vả. Vậy mà bây giờ, khi trở thành người đứng đầu, các ông bà ấy chả thèm thấu hiểu đến các sinh viên nghiên cứu. Chỉ mong chờ kết quả, đôi lúc thốt lên những lời lẽ rất thúi.
Mén ở đầu dây bên kia lại tiếp tục kể "Chỗ tao có một lão làm tiến sĩ, hồi năm ngoái còn thấy lão vui vẻ, mà dạo này lão ấy như quái vật ấy!"
Tôi hỏi nó "Ủa sao vậy mày, không lẽ lịch sử nơi đó là vậy hả?".
Nó bảo "Thì bởi mới nói! Tao đang lo sợ tao cũng không thoát khỏi cái kiếp nạn đó đây!".
Nó nói tiếp "Ngoài lão ấy ra, còn có một đứa nữ cũng vừa mới qua sau tao một kỳ. Con đó có vẻ thảo mai phết. Nhưng để tao chống mắt chờ xem nó trụ được bao lâu! Ở đây, muốn thành công thì chỉ có năng lực quyết định. Ba cái thảo mai, xạo xạo, nịnh hót không có đất hoạt động đâu!"
Tôi gật gật đầu suy tư "Cũng ly kỳ phết!"
"Còn có một bé nam cũng vừa mới vào. Có vẻ vẫn còn yêu đời lắm. Rồi từ từ, em sẽ về đội của chị!" Mén lại đắc ý cười khì.
"Vào đội của chị là thế nào? Đừng nói với tao là mày cũng sắp giống cái lão đang theo học tiến sĩ kia chứ!" Tôi bắt đầu thấy lo lắng cho nó. Lẽ nào..
"Ừ thì kỳ tới là tao phải chuẩn bị luận văn rồi còn gì. Mà dạo này lão giáo cứ mặt dầm mài dề như tao ăn hết của ông ấy ấy. Cứ suốt ngày thúc giục dữ liệu, kết quả. Đã thế mỗi lần thảo luận lão ấy chả tử tế gì. Lâu lâu lại buông ra những từ thô tục, mắng người! Không chỉ riêng đối với tao đâu. Hết thảy mọi người từ cũ đến mới. Thiệt là kim ở trong bọc có ngày lòi ra mà!" Mén vừa nói, vừa cảm thán, vẻ bực bội, nhưng bất lực.
Tôi có thể cảm nhận loáng thoáng một con quái vật nhỏ đang được nó nuôi nấng!
"Bây giờ tao cũng chả thiết tha gì nơi này mày ạ! Phải nhanh chóng hoàn thành luận văn và chuồn lẹ lẹ thôi, trước khi quá muộn. Tao không muốn làm quái vật. Tao muốn lương thiện!" Mén than thở.
Im lặng một hồi lâu, tôi bảo nó thôi thì cố gắng, chứ cũng không còn cách nào. Chẳng lẽ bảo nó quay về đây?
"Mày còn nhớ con Hoa không? Nó chuẩn bị cưới rồi đấy. Dạo này nó xinh phết! Mày cũng mau mau về đây với tao để mà chống lầy nào!" Tôi bắt đầu bẻ lái.
"Còn lâu chị đây mới rời hội ế chảnh ế sang ế vinh quang nhé! Đời đã chán mà mày còn bàn ba cái chuyện chống lầy, mất cả hứng! Hãy quẩy lên khi ta còn cô đơn!" Mén cười ha hả.